Eerste F-35’s luchtmacht komen in 2019

DEN HAAG – Defensie is klaar om de eerste acht F-35-jachtvliegtuigen te bestellen, die in 2019 moeten binnenkomen. Deze week heeft Defensie de zogeheten ‘verwervingsvoorbereidingsfase’ van het project Vervanging F-16 voltooid. Dat gebeurde via een brief aan de Tweede Kamer.

In deze brief concluderen de ministers Hennis en Kamp dat de aanschaf van de F-35 past binnen de eerder vastgestelde financiële kaders. Verder gaat Defensie in op vragen of het aantal toestellen voldoende is voor het ambitieniveau en of het toestel geschikt is voor de beoogde taken. Ook aspecten als geluid en de prognoses voor de werkgelegenheid komen aan de orde. Eerder nam Defensie 2 F-35 testtoestellen af. Vanaf volgend jaar nemen die deel aan de operationele testfase in de Verenigde Staten.

Vorig jaar besloot het kabinet de F-16 te vervangen door de F-35. Met de aanschaf van de F-35 kiest Defensie weloverwogen voor een technisch hoogwaardig en toekomstgericht jachtvliegtuig. De F-35 biedt in militair-operationeel perspectief de meeste opties. Het toestel is het beste opgewassen tegen mobiele luchtverdedigingssystemen en biedt sterk verbeterde waarnemingscapaciteiten die bij alle voorkomende missies van grote waarde zijn. Met de F-35 levert Nederland ook een belangrijke bijdrage aan het oplossen van militaire tekortkomingen die de NAVO en de EU hebben vastgesteld.

In totaal schaft Nederland 37 F-35 toestellen aan. Als thuisbasis krijgen die de vliegbases Leeuwarden en Volkel. In de tweede helft van 2019 arriveren de eerste 2 toestellen op Leeuwarden, eind 2021 volgen de eerste F-35’s voor Volkel. Tijdens de transitiefase van 2019 tot en met 2023 beschikt Defensie over zowel de F-16 als de F-35. Het aantal F-16’s neemt in die periode wel af, terwijl het aantal F-35’s toeneemt.

Van de 37 F-35’s komen er 32 in Nederland. De andere 5 blijven in de Verenigde Staten voor opleiding en testen. Naast de permanente inzet voor bewaking van het eigen en bondgenootschappelijk luchtruim, zijn er 4 gevechtsvliegtuigen gelijktijdig en onafgebroken inzetbaar voor missies. Dit kan vanaf 2024, wanneer alle toestellen volledig zijn ingevoerd. Ook willen België en Nederland gaan samenwerken op het gebied van luchtruimbewaking. De voorbereiding van een verdrag vordert. De beoogde samenwerking zal leiden tot het beter benutten van de operationele capaciteit voor beide landen. Er zijn dan 9 vliegers beschikbaar voor missies, waardoor in een inzetgebied meerdere vluchten per dag per toestel mogelijk zijn.

Voor omwonenden van de vliegbases en Leeuwarden en Volkel is de komst van de F-35 een belangrijke verandering. De komende jaren zorgt Defensie voor uitgebreide voorlichting en is er op verschillende niveaus overleg. Er zijn regels om de geluidsbelasting voor omwonenden en het milieu te beperken. Hierbij wordt gekeken naar het geluid in de lucht en op de grond. De kennisinstituten TNO en het Nationaal Lucht- en Ruimtevaartlaboratorium hebben aan de hand van recente meetgegevens over de geluidsproductie vastgesteld dat de F-35 valt in te zetten binnen de geluidszones op Leeuwarden en Volkel. Wel zal de helft van het aantal avondvluchten op Volkel elders, bijvoorbeeld in het buitenland, moeten worden uitgevoerd.

Niet alleen Defensie heeft belang bij de F-35. De komst van het gevechtstoestel levert ook opdrachten, en daarmee werkgelegenheid op voor de Nederlandse industrie. De totale waarde van gesloten productiecontracten ligt op dit moment boven een miljard dollar, met een potentieel voor 9 miljard over de gehele productieperiode tot 2040. Daarnaast worden vanaf dit jaar ook contracten voor de instandhoudingfase afgesloten.

Afgelopen donderdag maakte het F-35 Joint Program Office in de Verenigde Staten bekend dat Nederland één van de Europese landen is die in de toekomst het onderhoud van de F-35 motoren gaat uitvoeren. Als het toekomstige F-35 motorenonderhoud in Nederland is, betekent dit onder meer dat hoogwaardige kennis over motorenonderhoud behouden blijft. Daarnaast geeft dit onderhoud de werkgelegenheid een positieve impuls.