Pagina 51 van: Piloot en Vliegtuig Editie 4-2022

PILOOT EN VLIEGTUIG APRIL 2022 51

wel op en rond Fort Abcoude, waarboven de moderne luchtvaart af en
aan vloog van en naar Schiphol. Terwijl de Lancia ook gewoon in het he-
dendaagse ochtendverkeer naar de fotolocatie was komen rijden. Alsof
het inderdaad allemaal maar normaal was. In plaats van een wonder.

SINT BAVO
Anthony Fokker (1899–1939): de uit een gegoed milieu afkomstige
Haarlemse jongen die van kindsbeen af bezig was met ‘dingetjes maken
en proberen’. Scholen waren aan hem niet besteed, geen enkele maak-
te hij af, om ten slotte op 20-jarige leeftijd naar Duitsland te vertrekken
voor een opleiding aan de Erste Deutsche Automobil Fachschule in
Mainz, waar hij de studierichting luchtvaartkunde volgde. In de jaren na
die (voltooide) opleiding bedacht en bouwde Fokker – over ‘dingetjes
maken en proberen’ gesproken – de Spin: zijn eerste vliegtuig. Hij leer-
de er zichzelf het vliegen mee, waarna hij in 1911 in zo’n zelfde Spin
dat beroemde rondje om de Haarlemse St. Bavokerk vloog.

GESPLETEN KARAKTER
Fokker ontpopte zich in de jaren rond de Eerste Wereldoorlog als een
even geniaal als omstreden vliegtuigbouwer, annex internationaal zaken-
man. Dat Fokker ook een autoliefhebber was, lag voor de hand. Het is
een liefde die de meeste luchtvaartmensen ook nu niet vreemd is, om-
dat beide werelden immers van oudsher verbonden zijn. Fokker was
echter ook een man met een gespleten karakter. Joviaal, welbespraakt
en wellevend wanneer de zaken liepen zoals hij wilde. Maar norsig, ei-
genwijs en argwanend op het vijandige af in zijn contacten met autoritei-
ten en ‘gediplomeerden’, zoals ontwerpers, ingenieurs en wetenschap-
pers. Fokkers ideeën, constructies en bouwmethodieken waren dan ook
veelal onconventioneel en daarmee riskant, er waren regelmatig onge-
lukken, hoewel achteraf toch vaak bleek dat hij gelijk had. Althans: op
het goede spoor zat. Welnu: deze Fokker koos met grote overtuiging
voor Lancia. En dat had meer dan één reden.

STERKE VERBONDENHEID
De Italiaan Vincenzo Lancia (1881-1937) kwam net als Anthony Fokker
uit een welvarend milieu en ook Vincenzo had weinig op met de carriè-
re die zijn vader voor hem in gedachten had. De jonge Lancia was des
te meer te vinden in de werkplaatsen van de plaatselijke fietsenfabriek,
waarna hij – in vogelvlucht – zich via fietsen en motorfietsen op auto’s
concentreerde en ten slotte autofabrikant werd. Fokker voelde zich sterk
met deze Italiaan verbonden. Waarschijnlijk zal Lancia zelfs een voor-
beeld voor hem zijn geweest. Al had die associatie ook een zakelijke
kant, want de statusgevoelige Fokker zag die keus voor Lancia Lambda
ook als een vroege vorm van pr & marketing voor zijn vliegtuigfabriek.

DIEP ONDER DE INDRUK
De Lancia Lambda wás ook wat bijzonders. Bij zijn introductie op de Pa-
rijse Autosalon in 1922 sloeg hij in als een bom. Een allesomvattend
nieuw concept, dat een hausse aan andere noviteiten mogelijk maakte.
Zo vormden chassis, carrosserie en ophanging voor het eerst één dra-
gend geheel. Minder gecompliceerd, stijver, en vele malen lichter. Door
het toepassen van een grotendeels aluminium 2,1 liter V4-motor met
een al even unieke blokhoek van 13 graden was die krachtbron dermate
compact, dat de versnellingsbak daar direct achter kon worden geplaatst
in plaats van achterin of midscheeps. Revolutionair was ook dat de vier
wielen onafhankelijk van elkaar waren afgeveerd, terwijl zij ook alle vier
waren geremd. De Lambda was, kortom, een revolutie. De vliegtuigbou-
wer Anthony Fokker was diep onder de indruk van deze grote Lancia.
Om de technieken, maar dus ook om die associatie. In 1923 kocht hij er
eentje bij de Nederlandse importeur De Frémery & Greve in Den Haag.
En later, in 1925, nog eentje: de auto in dit verhaal.

ZEER BIJZONDERE GELEGENHEDEN
Maar wat deed die in Nederland gekochte Italiaanse Lancia in het New
York van de jaren twintig van de vorige eeuw? Welnu: Fokker had zijn
vleugels uitgeslagen naar de Verenigde Staten, waar hij in 1924 de At-
lantic Aircraft Corporation had opgericht. Hij wilde zich in die nieuwe we-
reld ook op de juiste manier presenteren. Daarom had hij de Lancia
Lambda tijdens een van zijn regelmatige overtochten tussen Nederland
en Amerika laten meereizen naar New York. Hij liet zich daar gewoonlijk
in een Amerikaanse auto chaufferen, maar de Lancia werd voor zeer be-
langrijke of zeer bijzondere gelegenheden ingezet. Dan altijd hijzélf ach-
ter het stuur…

TERUG NAAR ITALIË
Na Fokkers dood ging de Lancia door verschillende Amerikaanse han-
den, om eind jaren tachtig naar Nederland terug te komen als eigendom
van die andere Nederlandse selfmade entrepeneur Victor Muller. Inder-
daad: de man die het automerk ‘Spyker’ deed herleven. Spyker, het au-
tomerk dat vroeger ook vliegtuigmotoren produceerde en daarom een
vliegtuigpropeller als merkteken voerde. Inderdaad: weer die vliegtuig-
auto-verbondenheid. Dat Muller de Lancia ten slotte aan zijn huidige ei-
genaar Bert Degenaar verkocht, een serieuze verzamelaar die de Lancia
niet alleen in de hier getoonde staat bracht, maar ook weer naar Italië
door er daar de beroemde Mille Miglia mee te rijden, is óók weer een
ander verhaal….

??

? ? w

??

??

Net een vliegtuigpanel, toch? Aluminium 2,1 liter V4-motor… Onmiskenbaar Fokker…

50-51_fokkerlancia.indd 51 15-03-2022 11:48