Pagina 31 van: Piloot en Vliegtuig Editie 4-2021

PILOOT EN VLIEGTUIG april 2021 31

‘GrOene’ brandstOffen
Maar er is intussen ook veel moois te melden. Onder andere dat het
nog geen 2030 is, laat staan 2050, terwijl de ontwikkelingen wel dege-
lijk snoeihard gaan. Voorts, dat airbus in december 2020 een serieus
propellervliegtuig met zes door brandstofceltechniek aangedreven vleu-
gelpods voorstelde. Terwijl men sowieso nog twee andere ‘ZErOe’ vlieg-
tuigen met brandstofceltechniek voor 2035 heeft aangekondigd: een jet
waarin 200 passagiers over 3.700 km vervoerd kunnen worden, en een
(sterk op de ‘Flying-V van TU-Delft gelijkende) ‘Blended-Wing’. En dan
was er de KlM, die in de media groots liet uitpakken met het nieuws
dat men een op reguliere ‘vuile’ kerosine vliegend lijntoestel had laten
bijmengen met 500 liters ‘groene’ (Shell) kerosine, waarmee probleem-
loos vanaf Schiphol naar Madrid is gevlogen. En dat terwijl vliegtuigmo-
torenfabriek rolls-royce succesvol blijkt te zijn met het geschikt maken
van bestaande motoren voor het stoken van ‘groene’ brandstoffen.
Voorts zijn er de voortdurende gunstige berichten over de nieuwste
soorten batterijen en accu’s, al of niet good old solid-state, die inmiddels
meer energie per eenheid dragen dan (netto-netto) waterstoftechnie-
ken. Oftewel: nog steeds drie ‘stromingen’ en ze lijken alle even veelbe-
lovend. Maar dat laat onverlet dat er sprake blijft van een meersporen-
beleid. Meerdere soorten technieken. Meerdere energiedragers. Met
allemaal ongeveer dezelfde pro’s en contra’s. Het besef dat deze drie
‘stromingen’ dus weleens blijvend zouden kunnen zijn.
Je zou dat evengoed ‘mooi’ kunnen noemen. Dat het er allemaal is. De
zekerheid dat die non-fossiele, klimaatneutrale en hopelijk zelfs zero-
emission luchtvaart het dus echt wel zal redden. Maar de vraag blijft…
hoe precies? En vooral… wanneer? Vragen die oorzaak zijn van deze re-
portagecyclus. Komen we iets meer te weten via beide belangrijke, over-
koepelende organisaties?

nlr Over verGrOeninG
Uit de overvloedige hoeveelheid toegestuurde informatie is een selectie
gemaakt en die tot een samenhangend geheel ‘gecomponeerd’. als
volgt. Het is het Nlr allereerst te doen om ‘op weg te gaan naar een
duurzame luchtvaart, waarbij gestreefd wordt naar een klimaatneutrale
luchtvaart in 2050, waarbij zowel de CO2- als NOx-uitstoot nul bedraagt’.
Maar met dit verschil dat men daarbij ook doelt op overige emissies die

invloed hebben op het klimaat. Zoals waterdamp. Fijnstof. Bijzonder is
dat het Nlr bovendien de gehele levenscyclus van vliegtuigen in de mi-
lieuberekeningen en –ambities betrekt. per 2070, dus nog weer twee
decennia later, streeft het Nlr dan naar die zozeer gewenste geheel
emissieloze luchtvaart. Zonder ook maar enige dispositie. Daarvoor is
een actieprogramma Hybride Elektrisch Vliegen (‘aHEV’) opgericht; een
samenwerking van het Nlr met zowel de luchtvaartsector als de over-
heid, waarbij momenteel vooral onderzoekingen worden gedaan naar
de toepassing van waterstof voor vliegtuigen. Daar is het Nlr trouwens
al in 2019 mee begonnen met de Hydra-1 drone. Maar inmiddels speelt
een pipistrel Velis Elektro de rol van een ‘living laboratory electric flight’
bij het streven naar het vergroten van vliegbereik en de vliegduur bij ge-
bruik van waterstof in vloeibare vorm. Essentiële rol daarin spelen zeer
speciale, want veel lichtere composiet-tanks, zoals ontwikkeld door
Nlr’s afdeling Structure Technology, waarin het hydrogeen onder lagere
drukken van 1-4 bar kan worden meegevoerd.

“nú handelen!”
Het Nlr werkt wat die tanks en drukken betreft nauw samen met de TU
Delft (zie piloot en Vliegtuig 3-2021), waarbij een manifest werd gepre-
senteerd onder de titel ‘De weg naar duurzaam luchtvervoer’. Het is een
‘whitepaper’ van veelbelovende technologieën voor een klimaatneutraal
vervoersysteem dat uitgaat van een ‘complete uitdaging op het gebied
van menselijk gedrag, verbruik, economie en technologie’. En ook daar-
mee houdt het niet op, want het Nlr maakt bovendien deel uit van de
zogenaamde ‘roadmap Destination 2050’, waarin vijf partijen (de air-
ports Council international Europe, aerospace and Defence industries
association of Europe, airlines For Europe, Civil air Navigation Services
Organisation en de European regions airline association) zich gezamen-
lijk inzetten op ‘netto-zero emissions’ per 2050. En wel langs vier ont-
wikkellijnen, te weten: het verbeteren van vliegtuigtechniek (vooral op
motorengebied), ontwikkeling duurzame brandstoffen, operations, en
ten slotte luchtverkeersleiding. “We moeten nú handelen, willen we over
dertig jaar klimaatneutraal vliegverkeer hebben en daarbij moeten we fo-
cussen op die technieken die het meest veelbelovend zijn. Bij voorkeur
emissievrije energiebronnen die functioneren in een duurzaam ecosys-
teem op basis van circulariteitsprincipes”, aldus een laatste persbericht.

ECO-VERKENNINGSVLUCHT Door: David Bakels – Foto’s: Koninklijk Nederlands lucht- en ruimtevaartcentrum

??

? ?

??

??

pH-NlX: ‘living laboratory electric flight’.

30-31-32_ecoverkenningen4.indd 31 16-03-21 11:05