Pagina 57 van: Piloot en Vliegtuig Editie 3-2021

PILOOT EN VLIEGTUIG maart 2021 57

al in 2007 begint de Iraanse luchtmacht in samenwerking met de Dor-
na-vliegtuigfabrieken aan een conceptstudie voor de bouw van een
straalaangedreven tweezittertrainer. Het programma wordt in 2013 be-
kendgemaakt. De Dorna Lark is het resultaat van deze studie en wordt
gebouwd in een samenwerkingsverband tussen de Iraanse luchtmacht,
OWJ en Dorna. Dit vliegtuig lijkt enigszins op de taiwanese aIDS at-3 en
de russische mikoyan mIG-at. maar het gaat eigenlijk om een ‘noodop-
lossing’. Vanwege een internationaal embargo is het immers moeilijk om
in het buitenland onderdelen aan te schaffen. Daarom wordt een aantal
andere vliegtuigen van de luchtmacht gekannibaliseerd voor onderdelen.
avionica, hydraulische systemen, landingsgestel en motoren van de Lark
zijn afkomstig uit tien afgedankte Northop F-5B’s die Iran tijdens de re-
gering van de Shah kon aanschaffen. Uiteraard kun je niet tot in het on-
eindige onderdelen ontlenen uit een beperkt aantal afgedankte vliegtui-
gen, dus probeert Iran in rusland 24 Yak 130’s aan te kopen, maar de
russische regering weigert deze transactie.

Kowsar-88
Daarom wordt het Lark-programma weer van stal gehaald. Onder de nieu-
we typeaanduiding Kowsar-88 wil men nu dit model bouwen met een
stel nagemaakte General Electric J85-GE-13 krachtbronnen. Daarnaast wil
men het model voorzien van een HUD en HOtaS. maar de Chinese toe-
leveraars weigeren te leveren. Bovendien worden de twee nagemaakte

krachtbronnen, die voorzien waren voor de Kowsar, ‘gekaapt’ om te wor-
den ingebouwd in een ander Iraans project: de Qaher F 313. achteraf zal
blijken dat de motoren enkel dienen om het model te laten taxiën tijdens
een airshow om zo het binnenlands publiek te verbluffen met een zoge-
zegd ‘fantastisch gevechtsvliegtuig van de vijfde generatie’.
Inmiddels zijn wel windtunnel-modellen van de Kowsar-88 met succes
getest. Pas in 2016 wordt een eerste Kowsar gebouwd waarna het pro-
ject opnieuw wordt verdaagd. Ook een proefvlucht, voorzien voor febru-
ari 2017, moet uitgesteld worden wegens gebrek aan motoren. Wanneer
tijdens de maKS luchtvaartbeurs in moskou in 2017 een contract wordt
ondertekend voor de aankoop van 100 russische Salyut aI-222-25F
motoren, besluit Iran de Kowsar (ex Lark) opnieuw te hertekenen, nu
gebruikmakend van de russische motoren. Uiteindelijk volgen er een
reeks taxitests in april 2018. Inmiddels zijn een twintigtal van de tot Ya-
sin omgedoopte trainer gebouwd en geleverd, weliswaar zonder HUD
en HOtaS. Bovendien besluit de luchtmacht het model niet alleen in te
zetten als trainer, maar ook als licht gevechtsvliegtuig. Het prototype van
het vliegtuig dat aan het publiek wordt getoond, wordt aangedreven
door twee russische krachtbronnen. Het beschikt over een volledig
draaibaar horizontaal staartvlak waardoor het bijzonder goed wendbaar is.
Of Iran er ooit in zal slagen de voorziene vijftig exemplaren van de Yasin
te bouwen, is helemaal niet duidelijk aangezien het al evenmin duidelijk
is of rusland bereid zal zijn alle bestelde krachtbronnen te leveren.

Op 17 oktober 2019 stelt de Iraanse luchtmacht de ‘Yasin’ voor: een nieuw licht gevechtsvliegtuig. Dat

gebeurt in aanwezigheid van Iraanse hoogwaardigheidsbekleders. Die dag maakt het vliegtuig ook een

demonstratievlucht boven de Noje luchtmachtbasis in de provincie Hamadan. Het nieuws over dit vlieg-

tuig wordt door alle kranten en websites gedeeld. Maar in hoeverre is het eigenlijk nieuw en wat moe-

ten we ervan verwachten?

Bijschrift

HEsa Yasin

ONtwIkkelINgeN Door: Jozef mols

??

? ?

HEsa Yasin in HEt Kort

Aantal plaatsen 2
lengte 12 m
Spanwijdte 10 m
Hoogte 4 m
MtOw 5.500 kg
Plafond 12.000 m

??

??

De oorspronkelijke Dorna Lark.

57_yasintrainer.indd 57 16-02-21 11:42