Pagina 33 van: Piloot en Vliegtuig Editie 2-2021

PILOOT EN VLIEGTUIG februari 2021 33

richting hoogte- en richtingsroer. Vanzelf kijk je dan dus ook even de an-
dere kant op: waar die kabels dan vandaan komen. Namelijk vanuit de
voorzijde, onzichtbaar vanaf de dubbele stuur- en pedaleninrichting. al
zie je ze dus in de holle ruimte van de vliegtuigvloer meervoudig onder
je ellebogen doorlopen. als een soort reusachtig snaarinstrument…

RoBuuste techniek
heeft Vonk een dergelijk (on)geval van defecte flight controls al eens
meegemaakt in zijn praktijk? “Nee, dat niet. Maar dat komt waarschijnlijk
ook, omdat we er als technici bij elk vliegtuig, tijdens wat voor klus dan
ook, altijd even naar kijken. er desnoods zelfs apart voor gaan proefvlie-
gen. Overigens gaat het binnen de General aviation om relatief simpele
en ook robuuste techniek. Zo bestaan de verbindingen tussen stick of
stuur en de pedalen en daarmee dus de ailerons, het roer en de eleva-
tor domweg uit over katrollen lopende staalkabels, die op hun beurt via
scharnieren of hevelarmen de uiteindelijke stuurorganen bedienen. in
een enkel geval zijn het trouwens stangen in plaats van staalkabels.
Maar alles werkt bij de vliegtuigen waaraan wij werken sowieso mecha-
nisch; nul hydraulica of elektronica. Daar kan weinig aan kapot, terwijl
het ook relatief eenvoudig te repareren is.”

wanneeR ingRijpen?
Vonk: “Merken wij dat bij een vliegtuig de boel wat onnauwkeurig aan-
voelt, ‘sloppy’ is de vakterm, dan gaan we na waar dat aan ligt en stellen
de betreffende kabels, stangen of overbrengingen af. Of voeren een re-
paratie uit. Maar het kan ook andersom zijn: dat de zaak vreemd zwaar
aanvoelt, al of niet alleen in bepaalde posities. Nu is het wel zo, dat die
kabels of stangen altijd via meerdere geleidestrips, ogen, stops en katrol-
len lopen. Dus ontsporen of kapotschuren komt bij regelmatig onder-
houd eigenlijk niet voor, maar kabels kunnen wel uitrekken, corroderen
en rafelen. Dat laatste is trouwens feilloos op te sporen door er met een
zachte doek overheen te strijken. in geval van een kabelbreuk, hoe mini-
maal ook, blijft die doek er namelijk subiet aan vasthaken. al doende zie
je en passant ook of alles inderdaad netjes spoort en loopt. en dan die
kabelspanning. belangrijk! Slappe kabels zorgen voor een gebrek aan mo-
mentum en dus precisie. Dragen bij aan slordig en onprettig vliegen. Die
kabelspanning meet je door middel van specifiek meetgereedschap.”

contRole
Vonk haalt zo’n speciaal meetinstrument – ‘tensiometer’ in de wandel-
gangen – tevoorschijn. een soort meetklok die eenvoudig aan de betref-
fende kabel aangehaakt kan worden, waarna dat stukje kabel met een
handplunjer onder spanning wordt gezet. De mate van buiging en rek in
verhouding tot de uitgeoefende klemkracht dient dan te voldoen aan

bepaalde criteria – zie vliegtuighandboek – terwijl bij elke waarde een
afstelcorrectie en limiet horen.
“Sowieso geldt dat je je er eerst wel van hebt vergewist dat de toestand
van alle andere elementen van de flight controls verder in orde zijn,” zegt
Vonk er met een opgeheven wijsvinger achteraan, waarna hij ons met
diezelfde vinger gebaart mee te lopen naar de achterzijde van de vleu-
gels van de Cessna. “Met die andere elementen bedoel ik de scharnieren
van de ailerons, het roer en de elevator. Die zijn van buitenaf redelijk
zichtbaar en je kunt ze sowieso goed bevoelen op spelingen en eventue-
le beschadigingen in de vorm van verbuigingen. Ook moet je in sommi-
ge gevallen naar de synchronisatie van de ailerons kijken, die tegenge-
steld dienen te bewegen. Daarvoor gelden trouwens ook nauwkeurige
waarden. Maar ook moet je naar de oppervlakken kijken: zijn er al of niet
nauwelijks zichtbare indeukingen of andere vervormingen die de werking
van de flight controls en dus de vliegeigenschappen beïnvloeden? Zijn de
randen beschadigd? Geen losse nagels en daardoor losrakende
plaatwerk oppervlakken? en is zo’n eventuele beschadiging misschien het
gevolg van één bepaalde – andere – gebeurtenis? is daarvan misschien
iets in de onderhoudsgeschiedenis terug te vinden? realiseer je dat flight
controls uit fragiel plaatwerk bestaan. Van wat voor materiaal dan ook. en
vooral, dat alles wat we nu bespraken van directe invloed is op zowel de
prestaties als de precisie van je vliegtuig. en daarmee het vlieggevoel.
ach, ik kan er wel een boek over schrijven,” lacht Vonk ten slotte.

bijschrift

??

? ?

??

??

alles volgens de ‘service manual’. reusachtig snaarinstrument…

Onmisbare attributen: zaklamp en tensiometer.

32-33_dehangar.indd 33 19-01-21 11:39