Pagina 51 van: Piloot en Vliegtuig Editie 11-2020

PILOOT EN VLIEGTUIG november 2020 51

onlangs kreeg ik ‘Het Droneboek’ toegestuurd, van de
hand van de belgische ex-luchtmachtvlieger André Jansens
(F-84F, mirage, F-16): https://gompel-svacina.eu/product/
het-droneboek/. Ik kan dit boek aanraden voor iedereen
die een overzicht wil hebben van alle aspecten die een rol
spelen bij drones: types, functie, gebruikte technologieën
enzovoort. niet alleen de belgische drone-activiteiten ko-
men aan bod, maar ook de nederlandse. een groot deel
van de meer dan 700 pagina’s is gewijd aan grote drones.
De drones met camera die u bij bijvoorbeeld bart Smit kunt
kopen komen er wat mij betreft wel zonder hulp. Als de
luchtvaartsector het potentieel van drones wil realiseren en
daarbij relevant wil blijven, moet zij zich inspannen om gro-
te drones mogelijk te maken. Deze grote drones, zoals de
Predator die de nederlandse luchtmacht wil aanschaffen,
lijken voor mij meer op bemande vliegtuigen zonder piloot
dan op bart Smit-drones.

Maatschappelijke effecten
vliegtuigen zijn middel, geen doel. Je kunt er mensen mee
vervoeren, pakketjes, of bommen. Je kunt er vliegtuigen
mee uit de lucht schieten of foto’s maken, maar je maakt
zelden foto’s van vliegtuigen. nee, je maakt foto’s van iets
waarvan je een foto wilt hebben en waar je niet of moeilijk
bij kunt komen. vliegtuigen zijn duur en ze zijn lang niet al-
tijd beschikbaar als je ze nodig hebt. Dus in feite, en dat is
niet leuk voor u en voor mij, zijn vliegtuigen alleen maar
nuttig als je er niet zonder kunt.
In dat opzicht lijken ze op auto’s. Uitgezonderd autoraces
en toertochten met antieke wagens gebruiken we (als het
goed is) auto’s alleen maar als de afstand te groot is om te
lopen, er geen openbaar vervoer is of we veel moeten
meenemen. met drones is het niet anders. Ze moeten hun
nut bewijzen, en bovendien moeten de negatieve effecten
beperkt of beheersbaar zijn.

VerVoersinfrastructuur
een eeuw geleden kon – en moest – bijna iedereen het
zonder auto stellen. In een eeuw tijd heeft de auto zich niet
alleen onmisbaar en vanzelfsprekend gemaakt, maar in ste-
den die hun structuur kregen vóór de grootschalige intro-
ductie van auto’s is het moeilijk om een goede doorstro-
ming van het verkeer te waarborgen. Zoiets zie ik ook ge-
beuren met drones. Als we niet tijdig, en internationaal, zor-
gen dat drones worden ingepast in de vervoersinfrastruc-

tuur, maar ook – en misschien nog belangrijker – in maat-
schappelijke processen, zullen ofwel de voordelen van dro-
nes slechts gedeeltelijk worden gerealiseerd of zullen de
negatieve effecten niet tijdig worden onderkend en zal het
verzet ertegen onbeheersbaar of zeer kostbaar worden.
onlangs las ik dat rustende vogels soms op de vlucht wor-
den gejaagd door mensen die, wellicht onwetend, deze vo-
gels met drones proberen te fotograferen. Ik denk dat er
twee effecten zijn: veel meer mensen dan vroeger proberen
de vogels te fotograferen en de mensen die dat vroeger ook
al deden vanuit gecamoufleerde schuilplaatsen gebruiken nu
drones. Is dat erg? Ik weet het niet. ongetwijfeld hebben au-
to’s het natuurlandschap ook veranderd. maar we moeten er
wel over nadenken. De wereld is veel dichter bevolkt dan tij-
dens de introductie van de auto en we zijn ons meer bewust
van de effecten van menselijke activiteiten.

ten slotte
Het Droneboek besteedt wel enige aandacht aan het bo-
venstaande, maar er zou beleidsmatig veel meer aandacht
voor moeten zijn. bij mijn activiteiten met betrekking tot on-
bemande vrachtvliegtuigen meen ik te zien dat er vooral
aandacht is voor de luchtvaartaspecten van drones: veilig-
heid, certificatie enzovoort. Die zaken zijn belangrijk, maar
drones vliegen niet omdat ze veilig zijn. Ze vliegen omdat je
er nuttige dingen mee kunt doen. In 1903 vloog het eerste
motorvliegtuig en vijftien jaar later, bij het einde van de eer-
ste Wereldoorlog, waren er tussen de 150.000 en 200.000
vliegtuigen gebouwd. In 1903 was het een prestatie als
een vliegtuig überhaupt vloog, in 1919 werd KLm opgericht,
de oudste luchtvaartmaatschappij die nog steeds vliegt. Ik
denk dat het met drones net zo zal gaan. over een jaar of
dertig kunnen we ons een wereld zonder drones niet meer
voorstellen. Als we willen voorkomen dat drones tegen die
tijd net zo controversieel zijn als luchtvaart nu soms is,
moeten alle betrokkenen bij drones, dus de luchtvaartsec-
tor maar nadrukkelijk ook haar klanten, en beleidsmakers,
nu al zorgen dat de maatschappelijke baten van drones
niet alleen worden gemaximaliseerd maar ook duidelijk
zichtbaar worden gemaakt. of het nu gaat om fotografie,
vrachtvervoer, passagiersvervoer, recreatie of onderhoud,
hoe eerder drones onmisbaar worden, hoe beter dat is
voor de dronegemeenschap. Waarmee ik dus niet wil zeg-
gen dat drones onmisbaar moeten worden. Dat moet ‘de
maatschappij’ maar bepalen.

analyse Door: Hans Heerkens

Drones zijn zoals auto’s

ze vliegen

omdat je er

nuttige

dingen mee

kunt doen

Hans Heerkens

is docent

luchtvaartindustrie

Universiteit Twente

hans.heerkens@freeler.nl

bijschrift

51_analyse.indd 51 20-10-20 10:23