42 PILOOT EN VLIEGTUIG oktober 2020
Voor antwoorden op die vragen zijn we neergestreken bij vliegtuig-onder-
houdsbedrijf Aircraft Maintenance Netherlands (‘AMN’) op vliegveld teuge
waar we praten met vliegtuigtechnicus Jan Harmen Veldman. Aan de
muur hangt overigens een reusachtige en prachtig gelakte houten twee-
bladspropeller. een teken dat de propeller ook voor een modern onder-
houdsbedrijf symbool blijft staan voor het ‘wezen’ van de luchtvaart.
Geniaal
“Je kunt niet zo heel gek veel doen aan een propeller, hoor”, is de ver-
bluffende binnenkomer waarmee Veldman het gesprek opent. Al zien
we aan zijn pretogen dat er meer achter zit. Hoe kan het ook anders?
We hadden ons terdege ingelezen. over Chinese propellers van ver voor
de jaartelling via Italiaanse, russische, Duitse en Amerikaanse propellers
door de eeuwen heen naar uiteindelijk de 5- en 9-bladige carbonfiber
propellers van huidige hypermoderne turbineprops. We leerden over de
vele vormen, soorten en materialen, de ingenieuze verstelmechanismen
en daarmee de verschillen tussen geometrische en effectieve pitch,
maar ook tussen pitch en bladhoek. over de resultanten daarvan aan de
hand van prestatie- en stuwkrachtformules, resulterend in onder meer
slip-percentages, ‘angles of attack’ en al of niet de juiste ‘bite of the pro-
peller’. Waardoor wij alsmaar meer beseften hoe geniaal zo’n ‘eenvoudi-
ge schroef’ al zolang is. en dat ook zal blijven…
Meerdere vleuGelprofielen
Veldman ziet onze verbazing, vervolgt lachend: “Ach, weet je: zo’n pro-
peller is in de basis gewoon een verdraaide en vervolgens ronddraaien-
De propeller vormt tezamen met de vliegtuigvleugel feitelijk het wonder van de – gemotoriseerde –
luchtvaart. Zijn delicate vormen beïnvloeden ‘luchtkrachten’ en zetten die om in zowel aandrijving als –
via de vleugels – lift. Een propeller is trouwens evengoed een vleugel, maar dan verticaal roterend, en
dient elke 50 of 100 draaiuren door gekwalificeerde technici bekeken te worden. Waar kijkt men dan
naar? Wat kan er mis zijn? En wat is eraan te doen?
verdraaide vleuGel…
DE HANGAR Door: David bakels – Foto’s: Peter F.A van de Noort
Jan Harmen Veldman.
42-43_dehangar.indd 42 15-09-20 09:28
