Pagina 28 van: Piloot en Vliegtuig Editie 10-2014

28 PILOOT EN VLIEGTUIG oktober 2014

HisTorie Door: Jan Willem de Wijn

Club en museum

De KZ Veteranfly Klubben (KZ
& Vintage Aircraft Club of Den-
mark) is op 31 mei 1969 opge-
richt. onder aanvoering van dr.
Magnus Pedersen wordt als
doel vastgesteld: het (lucht-
waardig) behouden van in De-
nemarken gebouwde KZ-vlieg-
tuigen en andere oldtimers.
een paar jaar na de oprichting
sluit de Deense vereniging

voor zelfbouw van vliegtuigen zich aan bij de club. Dat leidt ertoe
dat de KZ Veteranfly Klubben in 1979 een afdeling (chapter 655)
van de experimental Aircraft Association (eAA) wordt. De club telt
momenteel 542 leden, waaronder de in Denemarken wonende Ne-
derlander rob Mus, die bezig is een Druine Turbulent te bouwen.

een derde van de in totaal 185 door sAi gebouwde gemotoriseer-
de KZ-vliegtuigen staat momenteel nog ingeschreven in het Deen-
se luchtvaartuigregister, of maakt aanstalten. Voorzitter Bent es-
bensen van de KZ Veteranfly Klubben heeft wel een verklaring
voor dat hoge aandeel: ”De Deense luchtmacht heeft de KZ’s, toen
die buiten dienst werden gesteld, voor een symbolisch bedrag van
1 Kroon verkocht aan het equivalent van jullie Luchtmacht Histori-
sche Vlucht. Die heeft ze voor datzelfde bedrag doorverkocht aan
rechtspersonen onder de voorwaarde dat zo’n toestel vliegwaardig
moet blijven of worden, en niet doorverkocht mag worden. Anders
gaat het terug naar de luchtmacht.”

De club is in de loop der jaren uitgegroeid tot een machtige lobby-
organisatie in de Deense politiek. esbensen: “Dat hebben we te
danken aan jullie Harry Haas die ons op dat lobbyspoor heeft ge-
zet.” omdat de club zijn woorden kracht bijzette door daden en
een chapter werd van de internationale eAA, is er bij de overheid
vertrouwen gegroeid. Dat heeft erin geresulteerd dat (als alle BL
2-2-regels gevolgd worden) aangesloten zelfbouwers zelfs tot en
met de eerste testvlucht van hun ontwerp nog geen overheids-
functionaris hebben gezien. De KZ-club heeft een eigen blad ‘os-
car Yankee’, een verwijzing naar het Deense oY-kenteken.

Bent esbensen: “Bij de oprichting van de club in 1969 was het idee
om er, à la shuttleworth Collection, een vliegende collectie KZ’s van te
maken. een deel van de leden wilde een museum voor alle KZ-typen,
los van de club. Niet alleen is dat er met de Dansk Veteranflysamling
gekomen, maar dat museum is inmiddels onder meer uitgebreid met
de collectie van de Deense luchtmacht.” op stauning bevindt zich nu,
met circa vijftig vliegtuigen, het officiële Danmarks Flymuseum.

Verderop op het vliegveld toont de voorzitter in het KZ-clubhuis
nog een onvermoede schat. Als de deuren van een brandkast
opengaan, zien we keurig gerangschikt in archiefdozen: 6.000 ori-
ginele tekeningen van alle KZ-vliegtuigen ooit ontworpen. “Die
moeten eigenlijk gescand worden, maar dat kost een klein fortuin
en een sponsor was moeilijk te vinden. Maar inmiddels heeft eige-
naar van Dansk scanning die klus op zich genomen, onder de
voorwaarde dat zijn kinderen met een originele KZ mogen mee-
vliegen. en dat vonden we goed!” lacht esbensen.

bent esbensen, de enthousiaste

voorzitter van de kZ Veteranfly

klubben.

samling echter een vliegende replica die wordt voortgestuwd door een
50 pk VW1500-motor. Deze oY-kZI (!) maakt onderdeel uit van het mu-
seum te Stauning in West-Jutland.
Nog in december van datzelfde jaar 1937 maakt ook de kZ.IIk kupé zijn
eerste vlucht. Dit privévliegtuig met gesloten cockpit is vervaardigd uit
een frame van staalbuis, bekleed met linnen en heeft houten vleugels.
er komen nog twee varianten van dit type: de kZ.IIS Sport en de opge-
voerde kZ.IIt trainer, beide met open cockpit en zitplaatsen achter el-
kaar. De Deense marine neemt vier Sport-versies af en de Deense lucht-
macht vijftien trainers.

robuust vervolG
tijdens de Duitse bezetting bouwen kramme & Zeuthen een clubvlieg-
tuig, de kZ.III laerke. Het prototype wordt beschilderd als ambulance-
vliegtuig om toestemming van de Duitsers te krijgen. Die zien echter
niet dat er geen deuren in zitten die toegang bieden aan stretchers. De
standaard tweepersoons kZ.III is uitgerust met metalen deuren, terwijl
de u2-variant houten deuren heeft. en dan is er uiteindelijk toch een
ambulanceversie van die u2 gekomen: de kZ.IIIu3.
Na de oorlog komt SAI met een vierpersoonsversie: de kZ.VII laerke.
terwijl in 1947 de productie volop aan de gang is, brandt de fabriek op
kastrup af, waardoor 22 kZ.VII’s verloren gaan. Van de toch nog 56 ge-
bouwde machines van dit type gaan er tien naar de Deense luchtmacht.
Net zoals de kZ.VII een ontwikkeling is uit voorganger kZ.III, is het kZ.X-
verkenningsvliegtuig uit 1951 op zijn beurt voortgekomen uit de kZ.VII.

bijzondere buitenbeentjes
Naast deze drie typen die in elkaars verlengde liggen, is het fraai ge-
stroomlijnde tweemotorige ambulancevliegtuig kZ.IV uit 1944 een lust
voor het oog. Het prototype oY-DIZ dat in 1952 nog op Schiphol-oost
wordt gespot, is begin augustus 2014 de ‘star of the show’ op de verre-
gende 47e International kZ rally op Stauning. buitenbeentje in de pro-
ductie is de kZ.VIII, een aerobatic vliegtuigje dat niet verder komt dan
twee exemplaren.

begin jaren zeventig: Danish Design op Hilversum, een kZ.III u in lufthansa-

kleuren. (foto: ehhvphotobook/kees van Aggelen)

De replica kZ.I van de Dansk Veteranflysamling.

26-27-28_danishmuseum.indd 28 15-09-14 16:27