Pagina 51 van: Piloot en Vliegtuig Editie 08-2023

PILOOT EN VLIEGTUIG AUGUSTUS 2023 51

draaiende delen in de motor worden bestudeerd. Daarna gaat het tes-
ten verder, maar Burr kan nog niet zeggen wanneer de UltraFan onder
een Boeing 747 aan vliegtests begint.
Over twee jaar vloeit in elk geval de eerste technologie van de UltraFan
naar de Trent-familie. “We hebben acht jaar gewerkt aan nieuwe legerin-
gen voor de disks. Die presteren aanzienlijk beter en vergroten de duur-
zaamheid van de Trent. Ons plan is deze legeringen in 2025 in de Trent
te introduceren”, zegt Simon Burr.

GEEN PAPIEREN PROJECT
Twee jaar na de aankondiging kwamen GE Aerospace, Safran en CFM in
Parijs met updates over de RISE, wat staat voor Revolutionary Innovation
for Sustainable Engines. De motor heeft twee rijen rotorbladen, elk blad
ter grootte van een fanblad van een GE9X, waarbij alleen de achterste rij
draait. Ook de RISE heeft een zeer compacte kern of core. “Vergelijk de
RISE met een fan zo groot als de GE9X en een core van een heel kleine
businessjet-motor”, aldus Mohamed Ali, vicepresident Engineering &
Technology. Met 30.000 tot 35.000 pond stuwkracht is hij bedoeld voor
narrowbody-vliegtuigen als de Boeing 737 en Airbus A320.
Ali benadrukt: “RISE is niet langer een papieren project. We liggen op
schema voor grondtests halverwege dit decennium.” Rond 2026 zou de
motor onder een A380 moeten worden getest. In juni is GE Aerospace
tests begonnen met een nieuw ontwerp turbinebladen in een F110-mo-
tor, die gewoonlijk in een F-15-jager zit, maar dezelfde core heeft als
een CFM56. Ook worden er 3D-geprinte warmtewisselaars getest. “We
werken aan de compressor, verbrandingskamers en hogedrukturbine
(HPT) om baanbrekende verbeteringen in prestaties en betrouwbaar-
heid te krijgen”, zegt Mohamed Ali. “We hebben de HPT-turbinebladen
en andere delen ontworpen met supercomputers. De resultaten en
duurzaamheid zijn fascinerend.”
RISE krijgt deels een hybride-elektrische aandrijving, die op een Saab
340 in de praktijk wordt getest. Net als Rolls-Royce onderzoekt ook GE
directe inspuiting van waterstof.
P&W werkt aan de SWITCH, een verbeterde GTF met waterkoeling en
hybride-aandrijving, maar heeft ook nog jaren nodig om het concept te
rijpen.

WELK VLIEGTUIG?
Alle vooruitgang ten spijt zijn Airbus en Boeing nog niet klaar om te be-
sluiten welke motor hun toekomstige vliegtuigen aandrijft. Airbus wil pas
rond 2027-2028 een knoop doorhakken over het ZEROe-waterstofvlieg-

tuig (met waarschijnlijk brandstofcellen), maar werkt naar verluidt ook
aan een toestel zonder waterstof. De nauwe samenwerking met GE en
Safran voor de RISE doet wel vermoeden dat Airbus gecharmeerd is van
de open rotor.
Boeing vindt de open rotor interessant voor een toestel met de hoge
Transonic Truss-Braced Wing, dat in 2028 gaat testvliegen. President
Commercial Airplanes Stan Deal zei in Parijs nog niet overtuigd te zijn
dat de RISE aan de vleugel echt twintig procent zuiniger is. “Ik hoop dat
hun cijfer echt zo hoog mogelijk is”, aldus Deal.
Intussen tast Rolls-Royce af of andere fabrikanten samen een kleinere
versie van de UltraFan willen ontwikkelen voor ‘narrowbodies’. “Wij staan
open voor samenwerking”, zeiden topman Tufan Erginbilgic en de nieu-
we directeur Commercial Aviation Rob Watson bij verschillende gelegen-
heden. Het zou een terugkeer van Rolls-Royce in dit segment beteke-
nen, dat nu stevig in handen is van P&W en CFM. Het zal verklaren
waarom zij niet op de avances reageerden.

Bijschrift

??

? ?

??

??

Testopstelling van de Rolls-Royce UltraFan. Het ZEROe-project van Airbus kent meerdere modellen.

CFM gebruikt voor RISE-tests een F110-motor.

50-51_motoren.indd 51 17-07-2023 16:45