Pagina 53 van: Piloot en Vliegtuig Editie 08-2020

PILOOT EN VLIEGTUIG augustus 2020 53

Onlangs was ik samen met de heer Victor van der Chijs,
voorzitter van het College van Bestuur van de universiteit
twente, te gast in een lokaal televisieprogramma (te zien
via tinyurl.com/yabrgaz4). Van der Chijs werkte in een vorig
leven aan de strategie van schiphol, dus hij heeft verstand
van luchtvaart. Ik stelde dat schiphol ook zonder KLM best
verder kon. Hij was dat niet met mij eens; KLM is een es-
sentiële maatschappij voor Nederland. Wie heeft er gelijk?

Op korte termijn heeft Van der Chijs zonder meer gelijk.
KLM en haar partners namen vóór de coronacrisis iets
meer dan de helft van alle vliegbewegingen op schiphol
voor hun rekening en dat wordt in de komende jaren vast
niet minder – belangrijk voor Nederland. Politici kijken
vooral naar de werkgelegenheid op korte termijn. Mis-
schien niet altijd verstandig, maar wel begrijpelijk. Je zult
maar een KLM’er zijn wiens baan op de tocht staat. Ik
denk dat veel lezers zich daarbij wel iets kunnen voorstel-
len. Op de langere termijn ligt de zaak volgens mij anders,
zoals ik in eerdere analyses heb besproken. De luchtvaart
liberaliseert, routes worden dikker, dunne routes zullen
minder snel groeien, het aandeel van rechtstreekse vluch-
ten zal toenemen. Dit alles leidt er volgens mij toe dat de
hubfunctie van schiphol relatief minder belangrijk wordt,
hoewel hij voorlopig nog belangrijk zal blijven. Recreatief
verkeer zal binnen Europa meer vanaf regionale luchtha-
vens of met andere vervoermiddelen plaatsvinden. Lucht-
vaartmaatschappijen zullen manieren moeten vinden om
zich meer te richten op zakelijk verkeer vanaf schiphol (ik
weet die manieren zelf nog nauwelijks want in een passa-
giersvliegtuig zitten zowel vakantiegangers als zakenreizi-
gers, terwijl ze bij auto’s vaak gescheiden reizen). Vliegen
wordt duurder.

Ik ben ervan overtuigd dat dit op den duur zal leiden tot
een afname van de concurrentievoorsprong die KLM mo-
menteel heeft door haar nadruk op hubvluchten en haar
samenwerking met buitenlandse maatschappijen. ander-
zijds valt te hopen op een toename van het aantal recht-
streekse vluchten op schiphol vanuit steden, bijvoorbeeld
in azië, die uit zakelijk oogpunt belangrijk zijn voor de BV
Nederland. Misschien zal dit gebeuren door relatief kleine
vliegtuigen met een groot vliegbereik, zoals de a321LR.

Voor Nederland is dit wellicht niet ongunstig. Op de langere
termijn kan een klein land, ook al heeft Nederland naar ver-
houding een grote en sterke economie, zijn economische
positie alleen behouden door slimheid, niet door kracht.
schiphol en KLM zijn natuurlijk belangrijke bronnen van in-
komsten en werkgelegenheid, maar hun belangrijkste func-
tie – niet altijd prettig voor luchtvaartliefhebbers – is die van
ondersteuning van andere economische sectoren. Naar
mijn overtuiging kan de overheid een euro, binnen grenzen
natuurlijk, vaak beter uitgeven aan bedrijvigheid in bijvoor-
beeld amsterdam dan aan schiphol.

Allebei enigszins gelijk
Dus Van der Chijs en ik hebben volgens mij allebei gelijk.
Voor mij is dat natuurlijk prettig, maar ik zie een schaduwzij-
de. In mijn analyses doe ik vaak gedachte-experimenten en
kijk ik naar de lange termijn. u en ik moeten dat doen, zo-
lang we het hier en nu maar niet uit het oog verliezen. Daar
zorgt Piloot en Vliegtuig gelukkig voor. Ik kan daarom met
een zekere vrijblijvendheid mijn gedachten laten gaan over
de toekomst. Zelden zult u van mij een concreet jaartal te-
genkomen, of een meer dan hypothetische uitspraak lezen.
Ik wil op een ‘nieuwe’, andere wijze tegen problemen aan-
kijken. Het gaat er mij dus niet zo zeer om dat ik juist voor-
spel, maar dat ik toon dat je zaken soms met een andere
bril kunt bekijken dan u bijvoorbeeld in de krant kunt lezen.
Daarom zal ik zelden geheel juist voorspellen, vaak zal pas
blijken of ik gelijk had als ik er al niet meer ben. Niemand
hoeft zich iets van mij aan te trekken. Het zij zo.

Ten sloTTe
Natuurlijk bevatten niet al mijn analyses voorspellingen.
soms probeer ik tegengestelde meningen bij elkaar te
brengen, zoals ik denk te hebben gedaan met betrekking
tot de aanschaf van de F-35 voor de Koninklijke Lucht-
macht. soms kijk ik terug, of ga ik in op de actualiteit, bij-
voorbeeld op de gevolgen van de coronacrisis. Maar als ik
voorspellingen doe, hoop ik dat u niet alleen beslist of u
het met me eens bent, maar vooral welke redeneringen of
vooronderstellingen u zelf heeft en in hoeverre ze overeen-
komen met wat u leest. Immers, ook al zijn we het niet in
alles eens, we kunnen allebei gelijk hebben, zoals Van der
Chijs en ik laten zien.

analyse Door: Hans Heerkens

Voorspellen is moeilijk

Vooral als

het de

toekomst

betreft

(Chinees

spreekwoord)

Hans Heerkens

is docent

luchtvaartindustrie

universiteit twente

hans.heerkens@freeler.nl

Bijschrift

53_analyseheerkens.indd 53 21-07-20 13:19