36 PILOOT EN VLIEGTUIG augustus 2016
Er is inmiddels veel geschreven over de F-35, maar ditmaal konden we
informatie uit eerste hand krijgen. Direct van de piloten zelf en na de
spectaculaire luchtshow boven Leeuwarden. Voor ons neemt Ian Knight
plaats die luistert naar het callsign ‘gladys’. Wat het verschil is tussen een
vierde-generatie-gevechtsvliegtuig en de F-35? gladys noemt gelijk het
sensorpakket van de F-35. “Dat is state-of-the art en echt véél beter dan
wat nu in vierde-generatie-vliegtuigen gangbaar is. Het inzicht dat het
complete sensorplaatje biedt over wat zich in je omgeving afspeelt waar-
door je ruimte krijgt om interactief te handelen, heet in pilotenjargon ‘si-
tuational awareness’. Dit aspect is enorm verbeterd, evenals de sensoren
in combinatie met ‘sensor fusion’, waarbij de sensoren samenwerken en
de onzichtbaarheid voor radarmissies mogelijk maken in een toenemen-
de complexe omgeving, die voor een F-16 absoluut niet denkbaar zou-
den zijn. De dreiging die wij uitstralen wordt niet langer bepaald door al-
leen aerodynamische prestaties, maar steeds meer door de sensoren en
de mogelijkheden die ze je bieden. Niet alleen zijn alle sensoren gekop-
peld, wat een grote stap voorwaarts is, ze geven ook nog eens een
360-gradenprofiel rond het vliegtuig. En dit geldt ook in de nacht dankzij
zes infraroodsensoren van het Distributed Infra-Red system (DIRs) die
rondom het vliegtuig gemonteerd zijn.”
SoftwareregelS
De ontwerpers waren zich bewust van het feit dat informatie afkomstig
van supersensoren ook verwerkt moet worden op dat niveau en zo
kwam het concept van ‘sensor fusion’ naar voren. Hiervoor was een gro-
te stap nodig in de software om de computersystemen in de gegevens-
stroom te laten bepalen wat noodzakelijk voor de piloot zou zijn, en hoe
deze gegevens zo ideaal mogelijk zouden worden aangeboden. Deze
software wordt constant verbeterd en in nieuwe ‘block’-varianten aange-
boden. Het koppelen van sensoren werd voor het eerst toegepast op de
De F-35 Lightning II wordt gezien als het meest gecompliceerde vliegtuig ooit ontworpen. Daarbij is niet
alleen alles in het werk gesteld om de piloot een maximum aan bewustwording en inzicht te geven tij-
dens operaties, ook is gestreefd naar de meest ideale manier van cockpitmanagement.
F-35a ontworpen voor piloot
MILItaIr Door: Kees Otten en Wim Das – Foto’s: Mediacentrum Defensie
36-37-38_jsfpiloot.indd 36 19-07-16 13:44
