Pagina 53 van: Piloot en Vliegtuig Editie 07-2023

PILOOT EN VLIEGTUIG JULI 2023 53

Psychofarmaca behoren tot de categorie van geneesmidde-
len die worden gebruikt om psychische aandoeningen te
stabiliseren of te verbeteren. Veel van dit soort medicatie
heeft klinische effecten en/of bijwerkingen die niet samen-
gaan met het besturen van een vliegtuig.

Psychofarmaca veranderen mentale processen zoals ge-
drag, perceptie, cognitie en affect. Over het algemeen ver-
anderen ze het proces van neurotransmissie en moduleren
ze de concentratie van verschillende neurotransmitters in
de synapsen en neuronen van de hersenen.
Heel wat psychofarmaca zijn niet toegestaan voor piloten
en gebruik leidt vaak tot een tijdelijke (of permanente)
vliegongeschiktheid. Antipsychotische medicatie, ook ge-
kend als neuroleptica, zijn verboden door EASA omdat zij
worden voorgeschreven voor psychiatrische stoornissen die
op zich al diskwalificerend zijn voor een piloot. Zelfs als dit
type medicatie wordt voorgeschreven voor behandeling van
symptomen zoals slapeloosheid, angstsymptomen of tics is
dit type medicatie niet toegestaan.

Ook de meeste slaapmedicatie is verboden, al hebben lan-
geafstandspiloten vaak last van slaapstoornissen omdat ze
vaak verschillende tijdszones doorvliegen, waardoor hun
slaappatroon verstoord wordt. Er zijn slechts drie types
slaapmedicatie die worden toegestaan door EASA en dit
slechts voor kortetermijngebruik (1 week) en met een mi-
nimum van twaalf (tot acht) uur voor het aanvangen van
een flight duty. Elk gebruik dient te gebeuren in overleg met
de luchtvaartarts.

Ook in de categorie van antidepressiva zijn er slechts drie
types medicatie toegestaan door EASA. Antidepressiva wor-
den voorgeschreven bij de behandeling van depressieve
klachten. Geen enkel zogenaamd tricyclisch antidepressi-
vum wordt toegestaan door EASA, omdat ze belangrijke bij-
werkingen hebben zoals een verdovend effect, verzwakt
zicht, duizeligheid en dalende bloeddruk. De drie toegesta-
ne antidepressiva bevinden zich in de categorie van de zo-
genaamde SSRI’s. Indien deze worden toegediend voor de
behandeling van een acute fase van een depressie, dan zal
de piloot in eerste instantie tijdelijk vliegongeschikt worden
verklaard. Echter, wanneer de symptomen onder controle
zijn, kan de medicatie worden gebruikt bij wijze van onder-
houdsmedicatie. Verder zijn ook benzodiazepines die wor-
den voorgeschreven bij angstklachten, stemmingsstabilisa-
toren en medicatie voor de behandeling van ADHD niet
toegestaan.
Bij elk gebruik van psychofarmaca dient advies ingewonnen
te worden bij de luchtvaartarts en/of geaccrediteerd klinisch
luchtvaartpsycholoog. Een huisarts is niet op de hoogte van
de beperkingen die de luchtvaartwetgeving oplegt en zal
mogelijk medicatie voorschrijven die niet compatibel is met
het besturen van een vliegtuig.

Katrien Vercauteren is gezagvoerder op de Dassault Falcon
2000, geaccrediteerd klinisch luchtvaartpsycholoog en klinisch
directeur van Crewmind (www.crewmind.net), een Belgisch ex-
pertisecentrum voor luchtvaartpsychologie op de luchthaven
van Oostende.

OPGELET MET PSYCHOFARMACA!
PSYCHOLOGIE Door: Katrien Vercauteren

LAST MINUTE

??

??

‘Overleg

altijd

met een

luchtvaart-

arts’

SIMULATOR VOOR C-390
Embraer heeft bij de Embraer Academy de eerste Full-Flight Simulator (FFS) voor de KC-
390 Millennium in gebruik genomen. De FFS Level D gekwalificeerde simulator staat opge-
steld bij de Eugênio de Mello-eenheid in São José dos Campos.

De inauguratieceremonie in juni werd bijgewoond door vertegenwoordigers van de Brazili-
aanse luchtmacht en de Portugese luchtmacht, evenals vertegenwoordigers van het Duitse
Rheinmetall.

De FFS genereert trainingsmogelijkheden onder normale omstandigheden en noodsituaties.
Daarnaast is er een pakket beschikbaar ter ondersteuning van militaire operaties, waarbij ge-
kozen kan worden uit 350 storingssimulaties. De simulator is volgens Embraer eenvoudig te
onderhouden en biedt piloten een zekere mate van comfort tijdens trainingssessies.

Sinds de ingebruikname bij de Braziliaanse luchtmacht in 2019 heeft de C-390 met vijf
vliegtuigen, allemaal van het type KC-390, meer dan 8.900 vlieguren opgetekend. Recente
cijfers tonen een operationele beschikbaarheid van ongeveer tachtig procent, met een mis-
sievoltooiingspercentage van meer dan 99 procent. De KC-390 is de tankervariant van de
C-390.

Nederland bestelde in 2022 vijf exemplaren van de C-390 voor troepen- en vrachtvervoer.
De C-390 vervangt de C-130 Hercules-vliegtuigen in Nederlandse dienst. n

53_05psych05lm.indd 53 20-06-2023 12:08