50 PILOOT EN VLIEGTUIG juli 2013
Er bestaat geen twijfel over dat de gebroe-
ders Wright op 17 december 1903 een histo-
risch belangrijke vlucht uitvoerden met hun
Flyer. Dankzij de publiciteit rond dit evenement
hebben zij overigens anderen gestimuleerd
om ook nieuwe vliegtuigtypes te ontwerpen,
en zo hebben ze dus de luchtvaart een flinke
duw in de rug gegeven.
Wanneer echter gesproken wordt over ‘eer-
ste vlucht’ wordt daarmee bedoeld: een zelfstan-
dige vlucht met een zwaarder-dan-lucht-vliegtuig,
aangedreven door een krachtbron. Daardoor
worden eerdere vluchten met zweefvliegtuigen
(zoals die van Lilienthal) of ballonnen uitgesloten.
Wie komen er dan wel in aanmerking?
Felix du Temple de la Croix was een Frans mari-
ne-officier die reeds in 1857 een patent ver-
wierf op een vliegtuig. Dit toestel heeft echter
nooit gevlogen, maar de stoommotor die hij
speciaal hiervoor ontwierp, werd wel gebruikt in
boten. In 1874 zou hij met een klein vliegtuigje,
aangedreven door deze motor, een korte vlucht
hebben gemaakt. Hij zou hierbij wel gebruik
hebben gemaakt van een soort skispringplank
om van de grond te komen. Jammer genoeg is
geen overtuigend bewijsmateriaal voorhanden.
Alexander Fyodorovich Mozhayskiy was een
Russisch marine-officier. In 1884 zou hij een
vlucht van circa dertig meter hebben gemaakt,
eveneens gebruikmakend van een skispring-
plank. Het is erg moeilijk de juistheid van het
bewijsmateriaal te controleren, omdat de Sov-
jets voor propagandadoeleinden gebruikmaak-
ten van deze ‘vlucht’, en het dus moeilijk wordt
om waarheid van propaganda te scheiden.
Op 17 december 2003 wordt de honderdste verjaardag van de
‘geboorte van de luchtvaart’ gevierd onder verwijzing naar de
eerste vlucht van Wilbur en Orville Wright in Kitty Hawk, North
Carolina. Maar waren de Wrights wel de eersten? Volgens lucht-
vaarthistorici is bijna zeker dat anderen eerder waren. Vooral
de naam van Gustave (Weisskopf) Whitehead wordt hierbij ge-
noemd. Maar gaat hij daadwerkelijk met die eer strijken? Recent
aanvaardde het gezaghebbende ‘Jane’s all the World’s Aircraft’
het feit dat aannemelijk is dat Whitehead wél die titel verdient.
Gebroeders Wright onttroond?
door: jozef Mols
historie
50-53_gustavewhitehead.indd 50 18-06-13 15:08
