72 PILOOT EN VLIEGTUIG juni 2016
HIStorIE Door: jan Willem de Wijn
vervoerd. Daar werd de eerste (c/n 90.112, SE-SQQ) op 4 mei 1954 in-
gevlogen. De laatste (c/n 90.117, SE-SQu) volgde in september van dat
jaar. Maar al na ruim een jaar vertrokken de machines naar VASP. Tot
midden jaren 60 vlogen de Scandia’s op binnenlandse lijnen in Brazilië,
waarna ze buiten dienst werden gesteld en gesloopt. Slechts een machi-
ne overleefde in 1969 deze aanslag: de PP-SQr (c/n 90.115). in 1974
werd deze Saab Scandia overgebracht naar het Museum Eduardo Andre
Matarazzo in Bebeduoro, in het Braziliaanse binnenland. Daar staat hij
nog steeds, gezandstraald door weer en wind, en rijkelijk met stof be-
dekt. Maar wel de enige ter wereld! Helaas meldt het constructienum-
merplaatje achterop de romp slechts de naam Saab. Dat er ook een ne-
derlandse luchtvaartgeschiedenis aan verbonden is, blijft onvermeld. Toch
heeft deze assemblagebouw een opmaat gevormd voor de latere bouw
van de Fokker Friendship, ook al bedoeld als opvolger van de Dakota.
fokkertjes
Het omgekeerde van een in nederland gebouwd Zweeds ontwerp is
een nederlands ontwerp dat in Brazilië in licentie is gebouwd door Fok-
ker industria Aeronautica. De Fokker S.11 instructor werd in honderd-
voud als T-21 gebouwd voor de Braziliaanse luchtmacht. in het nationale
luchtvaartmuseum Campo dos Afonsos bij rio de janeiro staat de ‘789’
uit de serie 700 tot en met 799. De eerste Braziliaanse S.11 vloog in
1954 en de laatste werd rond 1975 buiten gebruik gesteld. Een aantal
van deze instructors vond hun weg naar de luchtmachten van Bolivia en
Paraguay. Enkele andere vonden een onderkomen bij Braziliaanse aero-
clubs. En in het Museo Santos Dumont in Cotia staat nog een andere
T-21: de ‘774’.
in nederland kwam de ontwikkeling van de Fokker S.12 (een S.11 met
neuswiel i.p.v. staartwiel) niet verder dan tot het enige prototype PH-
nDC, nu in Aviodrome. Maar de Braziliaanse luchtmacht liet er, met de
typeaanduiding T22, vijftig bouwen in de serie 800 tot en met 849. De
collectie op Campo dos Afonsos zou over zo’n T-22 moeten beschikken,
maar die staat niet in de tentoonstelling. Met behulp van een vriendelij-
ke medewerker werd een speurtocht ingezet door tal van restauratie- en
schilderhangars. uiteindelijk werd die zoektocht met succes bekroond: in
een hoekje en onder een laag stof stond daar de enige andere overge-
bleven Fokker S.12/T-22, met registratie 811 op de staart. De cockpitkap
stond op een kier waardoor duidelijk werd dat het instrumentenpaneel
er nog compleet uitziet. Er lijkt geen haast te worden gemaakt met de
restauratie, maar hij is er nog. En dat is wat telt!
Half maart arriveerde de laatste Fellowship (T-5-21) van de Armada Argentina op Bahia Blanca. (Foto: Lorenzo
Borri)
Marinemuseum te Bahia Blanca: afmeting en vorm
vliegdek ‘Karel Doorman’. (Foto: Facundo Morales/LnP)
Fairchild F.27F CC-CBS van Aeronor Chile is eigenlijk geen nederlands erfgoed. Ooit in nederland gebouwd en gevlogen als j-137, nu als 726 bij de FACh.
70-71-72-73_erfgoed.indd 72 17-05-16 13:44
