Pagina 7 van: Piloot en Vliegtuig Editie 06-2016

Af en toe kom je ze nog tegen. De getallenfreaks, de hob-
byisten, de vliegers die altijd precies weten tot welke tem-
peratuur de hitte in de motor maximaal mag oplopen. En
die gasten kunnen dan natuurlijk ook direct de maximale
temperatuurverschillen oplepelen tussen de motortempera-
tuur tijdens het starten en die tijdens de vlucht. Het zijn de
Willie Wortels die je ook vertellen dat je het motorvermo-
gen beter kunt selecteren op basis van het brandstofver-
bruik in plaats van op de N1-toerenteller of de EPR-motor-
drukmeter zoals de fabrikanten voorschrijven.

Toen ik begon op de Boeing B727, moest je je hersenpan
volstampen met honderden cijfers en letters. Een van de ge-
tallen die tot op de dag van vandaag zelfs midden in de
nacht zonder enig probleem nog altijd direct bij mij naar bo-
ven komen, is 75 kVA. Wat het betekent? Geen flauw idee,
maar het komt er direct uitrollen als het over mijn getallen-
trauma in de luchtvaart gaat. Het had iets te maken met de
maximale belasting die de generatoren van het driemotorige
vliegtuig konden hebben. Om deze drie generatoren alle-
maal aan het werk te zetten, moest je ze trouwens eerst ‘op
de lijn’ zien te krijgen en dat ging met behulp van heel veel
knopjes en metertjes. Als de metertjes in de juiste stand
stonden, dan was de stroom ‘in fase’ en dan moest je het
knopje van de betreffende generator heel snel aanzetten.
Deed je dit iets te vroeg of te laat, dan kon er iets verschrik-
kelijks gebeuren. Wat, dat ben ik ook vergeten, maar het was
bij iedere vlucht een heel spannend moment.

Ervaren captains en boordwerktuigkundigen stelden ook al-
tijd precies de vragen waar je net op dat moment geen ant-
woord op wist, of je kon de juiste getalletjes niet ophoes-
ten. Gelukkig waren er dan wel de vele boeken en manuals
waar je dat kon vinden. Als je tenminste kon bedenken
waar je zou moeten beginnen met zoeken.

Met de opkomst van Standard Operating Procedures en
CRM eind jaren tachtig van de vorige eeuw, werd een
interessante ontdekking gedaan. Piloten zijn net gewone
mensen en gewone mensen kunnen maar moeilijk heel
veel exacte gegevens en getallen onthouden. Zou het
niet beter zijn om daar andere oplossingen voor te vin-
den? Als we bij de maximale temperatuur nou eens
een rode streep op de temperatuurmeter zetten, dan
kan iedereen in de cockpit in een oogopslag zien of de
motor tijdens de start te heet wordt. Dan maakt het niets
meer uit of je het juiste getal hebt onthouden, je ziet
altijd precies wat er gebeurt en daardoor kun je zonder
diep na te denken direct adequaat reageren, mocht dat
nodig zijn.

In de loop van de jaren is de hoeveelheid informatie die je
per vliegtuigtype moet weten enorm teruggelopen. In het
begin van de Boeing B757 kreeg je van de fabriek nog een
stuk of tien boeken met drie dikke technische manuals om
uit je hoofd te leren. Binnen tien jaar was dat aantal terug-
gebracht tot één technisch boekwerk, dat ook nog eens
een stuk dunner was. Toch ontmoet ik nog af en toe van
die Jurassic Park bewoners, die het nodig vinden om hun
en soms ook mijn hoofd vol te proppen met cijfers en let-
ters. Natuurlijk moeten we er nog steeds voor zorgen dat
de elementaire basiskennis aanwezig is en daar ontbreken
heus niet een paar getallen. Maar laten we er met z’n allen
wel voor zorgen dat we de hoofdzaken van de bijzaken
scheiden. Dat we niet tureluurs van de getallen in de cock-
pit zitten, maar in ons hoofd altijd flink de ruimte hebben
om met een open blik rond te blijven kijken naar de dingen
die om ons heen gebeuren en dat we daar dan ook rustig
over na kunnen blijven denken. Common sense heet dat,
geloof ik. Of in goed Nederlands GBV. Gezond Boerenver-
stand!

lining up Door: Jan Cocheret

Cijfers en letters?

Jan Cocheret

is duizendp(il)oot

jancocheret@hotmail.com

Met ‘GBV’

kom je net

zo ver!

PILOOT EN VLIEGTUIG JuNI 2016 7

07_ligningup.indd 7 17-05-16 12:03