60 PILOOT EN VLIEGTUIG MEI 2023
Wanneer vliegtuigen de snelheid van het geluid kunnen bereiken, wor-
den diverse fenomenen ontdekt. Eén gebied dat bijzondere aandacht
verdient, is het transsonische regime. Daarbij wil men weten of een
vliegtuig zonder staartvleugels beter geschikt zou zijn bij snelheden net
onder of net boven die van het geluid. De Britten hadden reeds eerder
een soortgelijk toestel – de de Havilland DH 108 – ontwikkeld, en ook de
Duitse Messerschmitt Me 163 Komet vloog zonder staartvleugels. De
Amerikanen willen vanzelfsprekend niet achterblijven.
In juni 1946 plaatst de National Advisory Committee for Aeronautics
(NACA, de voorloper van NASA) een order voor twee door Northrop te
bouwen staartvleugelloze researchvliegtuigen. Deze X-4 moet in staat
zijn snelheden van Mach 0.85 (1.042 km/h) te bereiken. De X-4 is een
klein vliegtuig. Het moet immers niet bewapend worden en het zal ook
In de jaren onmiddellijk na de Tweede Wereldoorlog wordt er steeds meer onderzoek naar aerodynami-
ca gedaan, mede door de introductie van de straalmotor. Vorige maand keken we in Piloot en Vliegtuig
naar de supersone Convair XF-92, waarmee de VS ervaring met deltavleugels opdeed. Tegelijk experi-
menteerde het land met vliegtuigen zonder staartvleugel.
NORTHROP X-4 BANTAM
HISTORIE Door: Jozef Mols – Foto’s: USAF en NASA
geen cargo of passagiers vervoeren. Met een spanwijdte van amper
8,23 m is het toestel zelfs kleiner dan een Cessna 150. Voor de aandrij-
ving wordt gekozen voor twee Westinghouse J30-axial flow turbojets van
elk 1.600 pond stuwkracht. Om het vliegtuig te laten vliegen zonder
staartvleugels moeten de ontwerpers bijzonder creatief zijn. Ze combine-
ren de rol van hoogteroer en rolroer door gebruik te maken van elevons
(een samenstelling van de woorden elevator en aileron). Die kunnen
bovendien gebruikt worden als luchtrem. Zo kan het vliegtuig immers
snel vertragen, mochten bij hoge snelheid ongewenste fenomenen op-
treden. Door de geringe afmetingen van het vliegtuig is onderhoud mo-
gelijk zonder dat men ladders of steigers nodig heeft. Technici kunnen,
op de grond staande, zelfs in de cockpit kijken. Van de X-4 worden twee
exemplaren gebouwd die de militaire registraties 46-676 en 46-677 krij-
gen. Het eerste exemplaar kiest voor het eerst in december 1948 het
60-61_northropx4.indd 60 17-04-2023 14:02
