Pagina 51 van: Piloot en Vliegtuig Editie 05/06

PILOOT EN VLIEGTUIG mei 2020 51

worden geborgen, moet er ook aandacht komen voor de psychische kant.
“Bij peer support moet je dus vooral denken aan ondersteuning door col-
lega-piloten”, zegt hij. “mensen dus die dezelfde pilotentaal spreken en
weten waarover jij het hebt omdat ze dezelfde vlieghobby uitoefenen. Ver-
geleken met het delen van een vliegincidentervaring met een vliegmaatje,
zijn deze peer supporters echter getraind. Ze weten hoe je opvang het
beste vorm kunt geven na een incident, mocht dat nodig zijn.”

Psycho-educatie
Volgens de psycholoog/psychotherapeut zijn na een serieus incident
drie reacties mogelijk. De eerste is dat het voorval met niemand gedeeld
wordt en door de piloot zelf wordt verwerkt. een tweede reactie kan zijn
dat iemand besluit met vliegen te stoppen. Sommige mensen raken dus
zo van slag dat ze hun hobby opgeven. Van Gerwen: “maar de kans be-
staat ook dat iemand na verloop van tijd lichamelijke of psychische
klachten gaat ontwikkelen of bijvoorbeeld nachtmerries krijgt. en met na-
me voor die groep zou preventieve peer support-aanpak van belang
kunnen zijn. Wie zo’n tweedaagse training heeft gevolgd, weet wat de
symptomen kunnen zijn van niet verwerkte angst en stress, en weet ook
welke adviezen wel en welke niet werken. Ook is voor hen dankzij rol-
lenspelen duidelijk geworden wat je wel kunt zeggen en wat je beter
achterwege kunt laten. Ze leren dan ook hoe je die gesprekken het bes-
te kunt voeren, zodat ze na afloop ook weten hoe je incidentsituaties
systematisch door moet nemen. en weten ze dat iemand die een inci-
dent heeft meegemaakt mogelijk geen baat heeft bij het delen van zijn
ervaring met de bakker of een huis-tuin- en keukenpsycholoog. een
peer spreekt dus niet alleen dezelfde taal, maar kan zich ook in vergelijk-
bare situaties verplaatsen. Hij neemt de situatie dan ook door, vraagt de
symptomen uit en verwijst eventueel door naar een goede luchtvaart-
psycholoog. en dat kan weer helpen voorkomen dat een incident groot-
ser wordt, zodat het iemand bijblijft en vervolgens niet wordt verwerkt.”

draagvlak?
Volgens Van Gerwen is peer support een probaat middel om eventuele
negatieve gevolgen van een vliegincident vroegtijdig te onderkennen en
zo erger te voorkomen. Want het aantal vliegincidenten is ongetwijfeld
vele malen groter dan datgene wat door de Onderzoeksraad Voor Veilig-
heid wordt onderzocht, zoals een noodlanding waarbij gewonden zijn
gevallen of iemand die een arm verliest na het aanslingeren van een
propeller. Te denken valt hier aan bijvoorbeeld een voorzorgslanding op
het veld na technische problemen, een afgebroken start door een klap-
band, een bijna mislukte crosswind landing, een vogelaanvaring of een
(niet gemelde) near miss tijdens een vlucht.
“Het zou prachtig zijn wanneer we in Nederland naar een situatie toe
zouden groeien waarin een lid van een vliegclub een paar dagen na een
incident zou worden gebeld door een ander clublid die ook single engi-
ne piston vliegt. Als die beller dan ook nog eens een getrainde peer sup-
porter zou zijn, kan ondersteuning worden verleend door een collega
die helpt de emotie lucht te geven. Wanneer elke vliegclub een paar van
deze peer supporters in hun gelederen zou hebben die deze taken op
vrijwillige basis op zich zouden willen nemen, zou er dus heel erg veel
gewonnen kunnen worden.”
meer informatie? Lucas van Gerwen, lucas@worldclasssupport.nl

Bijschrift

Onderzoeksraad Voor Veiligheid

??

? ?

Dr. Lucas van Gerwen is klinisch
psycholoog/psychotherapeut,
luchtvaartpsycholoog en be-
roepspiloot. Hij richtte in 1989
Stichting VALK op, een afkorting
van VliegAngstbestrijding Leidse
universiteit KLM. Later voegden
zich ook Transavia, ArkeFly,
Martinair en Amsterdam Airport

Schiphol bij dit samenwerkingsverband. De stichting behandelt
op basis van jarenlang wetenschappelijk onderzoek met succes
mensen met vliegangst en daarmee samenhangende klachten. Van
Gerwen heeft meer dan tien keer in samenwerking met Luchtvaart
Themapark Aviodrome een Vliegangstweekend voor volwassenen
georganiseerd. Eind juni 2019 werd voor het eerst door Stichting
VALK, ook in samenwerking met de Aviodrome, een Vliegangstwee-
kend speciaal voor kids (en ouders) met vliegangst gehouden onder
de titel: Vliegen, waarom zou ik? Van Gerwen promoveerde in 2004
op het onderwerp vliegangst en is auteur van diverse boeken over
dit onderwerp. Hij legde op 31 januari 2020 zijn functie als directeur
van Stiching VALK neer vanwege het bereiken van de pensioenge-
rechtigde leeftijd. Vanuit World Class Support bv biedt hij nu zijn
diensten aan als luchtvaartpsycholoog en ICISF certified trainer.

50-51_peersupport.indd 51 23-04-20 15:58