56 PILOOT EN VLIEGTUIG april 2020
De Fokker van de rode Baron werd erdoor aangedreven. En de Douglas
DC-3 Dakota. iconischer kàn niet. De Boeing Flying Fortress. Twee bevrij-
ders bij uitstek. Maar ook de boeven vlogen ermee rond: de bijzonder
potente Focke-Wulf 190. En na de oorlog werden de verbindingen tus-
sen Europa en amerika hersteld met stermotor-aangedreven Constellati-
ons, DC-4’s, DC-6’s en DC-7’s.
Technisch gezien was de motor van de rode Baron trouwens een rota-
tiemotor, een bijzondere variant op het concept van de stermotor, waar-
bij de cilinders draaien! Jawel, zoek het maar eens op: rotary engine. Die
weer niet verward moet worden met de wankelmotor.
Koeling
De gedachte achter de stermotor is logisch: goede koeling van de cilin-
ders is essentieel bij de gehanteerde hoge compressieverhoudingen. De
cilinders achter elkaar plaatsen, zodat de achterste zich in de warme
lucht van de voorste bevindt, is dus niet slim. alle cilinders krijgen bij
een ‘radial’ hun eigen, verse luchtstroom. En als je toestel toch al bestaat
uit ontelbare struts en spandraden, en niet harder gaat dan een knoop
of honderd, is een beetje extra frontale weerstand geen bezwaar. Daar-
om werd de stermotor al vroeg in de luchtvaartgeschiedenis succesvol.
UnieK concept
Het concept is uniek voor de luchtvaart: alle andere vliegtuig(zuiger)mo-
toren zijn in opzet gelijk aan auto- of scheepsmotoren: lijn, V of boxer.
De stermotor niet. Uniek. al werd er zo nu en dan wel één in een tank
gebouwd.
Een weetje is dat de stermotor altijd een oneven aantal cilinders heeft.
Om trillingen te voorkomen, en om een eindeloos variërende ontste-
kingsvolgorde te bekomen. Negen cilinders telt de beroemde Vedeneyev
M-14, die onder meer de Nederlandse Yak-52’s aandrijft. De amerika-
Een zestal Yaks en een viertal Stearmans. Een drietal Harvards/T6’s, een Beech-18, twee Sukhois, één
B-25 en twee Dakota’s, een An2, een Beaver en een Ryan: dan is het bestand aan ‘vliegende’ stermoto-
ren in Nederland op dit moment geteld. Iets meer dan twintig toestellen op een totaal van enkele hon-
derden zuigeraangedreven vliegtuigen. En dan te bedenken dat de stermotor, of radial, de luchtvaart
gemáákt heeft.
DE VErgETEN ster VaN DE lUCHTVaarT
ONTwIkkElINgEN Door: goof Bakker
56-57_stermotoryak.indd 56 16-03-20 16:33
