Pagina 7 van: Piloot en Vliegtuig Editie 04-2016

Vorige maand had ik het in mijn column over iets wat ik
graag in de opleiding tot beroepsvlieger zou willen introdu-
ceren. Een nieuw vak met een iets te lange titel: ‘Alles wat
ze je niet leren op een vliegschool, maar toch heel belang-
rijk is voor iedere beroepsvlieger.’ De column sloot af met
een van die vele voorbeelden, waar iedere piloot hopelijk
ooit eens een keer over heeft nagedacht voordat hij tijdens
een gewone vlucht totaal onverwacht in een dergelijke situ-
atie terechtkomt.

Dit was het voorbeeld: je zit na een lange vlucht in de cock-
pit van je 737 op vijfhonderd voet recht voor de landings-
baan van een zonovergoten vakantie-eiland. Je gedachten
gaan al uit naar de lange terugvlucht en dan gebeurt het.
Honderdduizend lokale eilandvogels besluiten om met z’n
allen tegelijk een stukje te gaan vliegen. Plotseling ziet het
recht voor je neus zwart van de vogels. Wat doe je?

Als je nog nooit over een dergelijke situatie hebt nagedacht
en niemand heeft je er ooit over verteld, dan is het onver-
mijdelijk dat je totaal verrast bent als dit vogelscenario zich
voor je neus ontvouwt. Welkom bij het ‘startle-effect’. Plot-
seling zit je in een situatie die je niet herkent, je bent er niet
specifiek voor getraind. Kortom, je schrikt je te pletter en je
hebt geen doordacht en passend antwoord. Bovendien is
de situatie urgent, je zit tenslotte op lage hoogte vlak voor
de landingsbaan. Er is een probleem! En wat doen wij vlie-
gers als we met een probleem geconfronteerd worden? We
gaan iets doen! We gaan iets doen om het probleem op te
lossen.

De meest voorkomende intuïtieve oplossing bij dit scenario
is: ‘Wegwezen!’ In een vliegtuig betekent dat onmiddellijk
gas geven en doorstarten. Het is een begrijpelijke reactie,
maar laten we eens even kijken wat de gevolgen zijn. Je
vloog met ruim tweehonderd kilometer per uur richting vo-
gels. Nog enigszins in verwarring trek je de neus op en
geeft vol vermogen. De flaps moeten een stukje worden in-
getrokken en de wielen moeten omhoog. Er is een hoop te

doen, maar in deze situatie is het in ieder geval volstrekt
onmogelijk om de vogels te ontwijken.

Doordat de motoren op vol vermogen draaien, hebben ze
niet alleen veel brandstof nodig, maar ook lucht. Heel veel
lucht! Die enorme hoeveelheid lucht wordt door de moto-
ren met grote kracht naar binnen gezogen, en wat vliegt er
nog meer in die lucht? De situatie is duidelijk. De landing is
afgebroken en het vliegtuig klimt nu recht boven de lan-
dingsbaan met twee motoren die mogelijk een heel grote
hoeveelheid vogels opzuigen, met alle gevolgen van dien.

Als je ooit ook maar een paar minuutjes over dit scenario
hebt nagedacht, dan weet je dat het in de meeste gevallen
veel veiliger is om met een laag vermogen dwars door de
vogelwolk te vliegen en de landing door te zetten. Dankzij
het lage vermogen is de kans veel kleiner dat er vogels in
de motoren terechtkomen. Mocht er toch verlies van mo-
torvermogen optreden, dan ben je al zo dicht in de buurt
van de landingsbaan, dat niets meer een veilige landing in
de weg staat.

Natuurlijk denken we ook aan de verliezende partij. Die ar-
me vogeltjes hebben nooit om een vliegtuig gevraagd en
vliegtuigen zijn zeker niet op zoek naar vogels. Daarom geef
ik ook af en toe cursus aan onze gevederde vrienden. Bij
ons in de achtertuin hangen een paar vogelhuisjes en voe-
derpaaltjes en als er genoeg cursisten zijn, dan houd ik een
korte verhandeling over vogels en vliegtuigen. Vliegen kun-
nen ze natuurlijk wel, maar niemand heeft ze ooit iets over
vliegtuigen verteld en wat voor gevaar die kunnen opleve-
ren. Dan vertel ik ze dat ze in het geval van een naderend
vliegtuig het best op de grond kunnen blijven tot het gevaar
voorbij is. Je hoeft tenslotte niet de hele dag te vliegen.

Het is maar een van de vele voorbeelden die bijna nooit
aan de orde komen op vliegopleidingen en die toch van le-
vensbelang kunnen zijn. Ik denk dat ik wel een paar interes-
sante cursusdagen zou kunnen vullen. Wie durft?

LINING UP Door: Jan Cocheret

WAT ZE NIET VERTELLEN (2)

Jan Cocheret

is duizendp(il)oot

jancocheret@hotmail.com

Welkom

bij het

‘startle-

effect’

PILOOT EN VLIEGTUIG APRIL 2016 7

07_ligningup.indd 7 15-03-16 10:16