PILOOT EN VLIEGTUIG MAART 2023 67
LION AIR 610
Op 29 oktober 2018 slaat het noodlot toe. Een paar maanden oude
737 MAX van de Indonesische luchtvaartmaatschappij Lion Air veronge-
lukt na de start van Jakarta, waarbij alle 189 inzittenden omkomen. Al
vrij snel wordt duidelijk dat het MCAS-systeem een rol speelde bij de
crash. De Amerikaanse FAA vaardigt een nood-luchtwaardigheidsaanwij-
zing uit om het vliegtuighandboek uit te breiden met informatie hoe pi-
loten moeten handelen als het MCAS-systeem op hol is geslagen, bij-
voorbeeld door verkeerde informatie van de AOA (invalshoek)-sensor.
Een belangrijk punt hierin: schakel de trim uit.
ETHIOPIAN
De nationale luchtvaartmaatschappij uit Ethiopië, Ethiopian Airlines, heeft
flinke groeiplannen en bestelt in september 2014 in totaal twintig
Boeing 737 MAX 8’s. De ET-AVJ is uiteindelijk de vierde MAX die aan
Ethiopian wordt afgeleverd. Na de aflevering van het vliegtuig in novem-
ber 2018 doen zich verschillende problemen met het vliegtuig voor.
Sommige fouten hebben te maken met het elektrische systeem van het
toestel, andere betreffen plotselinge fluctuaties in klimsnelheid en hoog-
te op het primaire scherm in de cockpit. Alle problemen worden opge-
lost en lijken niet meer terug te keren.
VLUCHT ET302
Op zondag 10 maart 2019 staat de ET-AVJ klaar op het platform van Ad-
dis Ababa Airport in Ethiopië voor het uitvoeren van vlucht ET302 naar
Nairobi in Kenia. Aan boord bevinden zich 149 passagiers en acht be-
manningsleden. De 737 MAX taxiet naar het begin van baan 07R en
krijgt toestemming om op te stijgen. Om 08:38 uur plaatselijke tijd gaan
de gashendels naar voren en accelereert het vliegtuig. Wanneer ze los
zijn gekomen van de baan, bevestigt de copiloot dat ze klimmen: “posi-
tive rate”. De gezagvoerder antwoordt met “gear up” en de copiloot
brengt de hendel van het landingsgestel omhoog.
INVALSHOEK
Precies op dat moment, tien seconden na de rotatie, slaan de metingen
van de AOA (invalshoek)-sensor van de gezagvoerder plotseling hele-
maal op tilt. Deze sensor bestaat uit een metalen vaantje dat de invals-
hoek van het vliegtuig meet en doorgeeft aan de computers in de cock-
pit. De 737 heeft sensoren aan zowel de linker- (gezagvoerder) als
rechterkant (copiloot). Hoewel het vliegtuig onder een normale hoek
van ongeveer 15° klimt, geeft de sensor aan dat de invalshoek 11° be-
draagt, meteen gevolgd door bijna 36°. De piloten zijn verrast omdat
plotseling de stuurkolom begint te schudden. Deze ‘stick shaker’ is nor-
maal gesproken een waarschuwing dat het vliegtuig dreigt te overtrek-
ken. Ook het rode ‘master caution’-waarschuwingslampje gaat aan.
De AOA-(invalshoek)-sensor van een Boeing 737. (Foto: ASN)Wrakstukken. (Foto: ECAA)
??
??
Trimwiel van een Boeing 737. (Foto: ASN)
66-67-68-69_incidentanalyse-3.indd 67 14-02-2023 11:47
