Pagina 53 van: Piloot en Vliegtuig Editie 03-2023

PILOOT EN VLIEGTUIG MAART 2023 53

Bijna zeventien miljoen Europeanen kampen jaarlijks met een
psychologische problematiek van middelenmisbruik. Ook bij
piloten vormt middelenmisbruik een probleem. Het meest ge-
bruikte middel bij piloten is alcohol (92,9 procent), gevolgd
door opioïden (2,1 procent) en cocaïne (1,7 procent). De
leeftijdscategorie 50 tot en met 59 jaar wordt daarbij het
meest getroffen, gevolgd door de categorie 40 tot en met 49
jaar.
Een stoornis in middelengebruik is een langzame en progres-
sieve psychiatrische problematiek die vaak reeds in een verge-
vorderd stadium is wanneer ze officieel wordt vastgesteld.
Meer dan vijftig procent van de personen die een verslavings-
problematiek ontwikkelen, heeft een genetische kwetsbaar-
heid. Naast biologische factoren spelen ook individuele psy-
chologische en sociale factoren een rol in het ontstaan en de
ontwikkeling van deze stoornis.
Op korte termijn heeft het gebruik van middelen invloed op
het centrale zenuwstelsel en zorgt het voor beperkingen in co-
ordinatie, redeneringsvermogen, besluitvorming, reactietijd en
evenwicht. Op lange termijn kan middelenmisbruik leiden tot
afhankelijkheid. Wanneer iemand het stadium van afhankelijk-
heid bereikt, spreken we over verslaving. De hersenen hebben
zich dan aangepast aan het overmatig middelengebruik. Er
treedt controleverlies op ten opzichte van het gebruik en ie-
mand zal blijven gebruiken, ook al heeft het gebruik op dat
moment zeer negatieve gevolgen op persoonlijke en professi-
onele vlakken. Relaties lopen stuk en/of mensen verliezen
hun baan.

Net zoals elke andere mentale problematiek is het van groot
belang zo snel mogelijk in te grijpen bij de eerste tekenen van
mogelijk middelenmisbruik. Tekenen die kunnen wijzen op het
ontstaan van controleverlies bij gebruik zijn: stiekem gebruiken,
dagelijks gebruiken, steeds vroeger op de dag gebruiken, meer
gebruiken en verhoogde tolerantie voor het middel. Tekenen
die kunnen wijzen op afhankelijkheid zijn het ontstaan van
ontwenningsverschijnselen wanneer er gedurende bepaalde
tijd niet gebruikt wordt. Dit zijn bijvoorbeeld lichamelijke ver-
schijnselen zoals trillingen, zweten, misselijkheid en slaappro-
blemen. Ook kunnen zich psychische verschijnselen voordoen
zoals gespannenheid, angst, onrust, verminderde concentratie
en chagrijnig gedrag.
Vroeger had een diagnose van middelenmisbruik een perma-
nent verlies van een vliegvergunning tot gevolg. Tegenwoordig
kunnen piloten met een stoornis in middelengebruik opnieuw
een medische vliegvergunning ontvangen nadat de ziekte be-
handeld werd en ze in stabiele remissie is. Zowel in België als
in Nederland bestaat er een gespecialiseerd Support Program-
ma voor piloten met een problematiek van middelenmisbruik.
Zij worden tijdens hun behandeling ondersteund door profes-
sionele hulpverleners met kennis van luchtvaartgeneeskunde.
Speciaal hiertoe opgeleide collega-piloten volgen hen gedu-
rende een lange periode wanneer zij weer aan de slag mogen
als piloot.

Katrien Vercauteren is gezagvoerder Boeing 737, geaccredi-
teerd klinisch luchtvaartpsycholoog en klinisch directeur van
Crewmind (www.crewmind.net), een Belgisch expertisecen-
trum voor luchtvaartpsychologie.

WEER VLIEGEN NA BEHANDELING

MEDISCH Door: Katrien Vercauteren

LAST MINUTE

??

? ?

??

??

Middelen-

misbruik

vaakst

tussen

50 en

59 jaar

BELGIË KRIJGT EIGEN ‘AVIODROME’
Naast de luchthaven van Antwerpen zal een
nieuw luchtvaartthemapark worden gereali-
seerd, Captain Jack. Het hart van het thema-
park wordt volgens de initiatiefnemer een in-
door-luchtvaartparadijs waar ‘fun en interactie-
ve experimenten hand in hand gaan’. Bij Cap-
tain Jack worden in de toekomst twee uitge-
rangeerde 747’s neergezet. Het ene toestel
krijg na een upgrade met de modernste tech-
nieken en volgens de huidige luxe standaard
een functie als ‘Jumbotel’ met comfortabele
familiekamers (35 m2), standaard tweeper-
soonskamers (30 m2), een zespersoonskamer
met trapje naar het bovendek en een luxe sui-
te (50 m2) in de neus of de staart.
De andere Boeing wordt een ‘Jumbobizz’ met
alle nodige kantoorfaciliteiten en twee verga-
derruimtes voor tien personen, één voor 74 of
twee grotere voor 90 mensen. De ‘Jumbobizz’
biedt uitzicht op de landingsbaan vanaf het
vleugelterras of vanuit de vliegtuigraampjes.
Het project is een idee van Jack Schoepen, de
zoon van Bobbejaan Schoepen die Bobbe-
jaanland oprichtte. Als alles meezit, wordt in

2024 begonnen met het inrichten van het vijf
hectare grote terrein.

NH90 OP DUURZAME BRANDSTOF
Het Franse inkoopbureau voor Defensie (Di-
rection Générale de l’Armement, DGA) heeft
in februari de eerste testvlucht met een NH90
uitgevoerd op duurzame luchtvaartbrandstof
(SAF). Een van de twee RTM322-motoren
draaide op SAF, de andere op fossiele brand-
stof. DGA werkte voor de test samen met Sa-
fran Helicopter Engines, TotalEnergies en Air-
bus Helicopters.
De brandstof was geproduceerd door Total-

Energies uit gebruikte frituurolie met behulp
van HEFA-technologie (Hydroprocessed Esters
and Fatty Acids) en heeft een vier keer kleine-
re ecologische voetafdruk dan een fossiele
brandstof. Hiermee voldoet het aan de eis van
de Europese Unie voor duurzame brandstof-
fen, die voorschrijft dat biobrandstof 65 pro-
cent minder schadelijk moet zijn.
De testvlucht vond plaats bij het expertise- en
testcentrum ‘DGA Essais en vol’ in Istres, en
was een primeur voor een militaire helikopter
met zo’n hoog SAF-gehalte en zonder enige
motoraanpassing. Nederland beschikt over ne-
gentien NH90’s, België heeft er vier.

53_05med05lm-2.indd 53 14-02-2023 11:43