62 PILOOT EN VLIEGTUIG maart 2020
De Gannet begon zijn leven als Fairy ‘Q’ of Fairey ‘17’ voordat hij zijn de-
finitieve naam kreeg. Het verhaal van dit revolutionaire vliegtuig begint
eigenlijk al in 1935. In dat jaar kwam Capt. A Graham Forsyth met een
voorstel voor een ‘dubbele motor’; de Fairey P.24 Prince. Deze bestond
uit twee verticaal tegenover elkaar geplaatste twaalfcilinder-motoren met
een gezamenlijk carter, maar met afzonderlijke krukassen voor de aan-
drijving van contraroterende co-axiale propellers. De motor bood aan
een eenmotorig vliegtuig het vermogen en de veiligheid van een twee-
motorige. Speciaal voor operaties vanaf vliegdekschepen gaf dit veel
voordelen op het gebied van accommodatie, ruimte en opklapbare vleu-
gels. De Fairey ‘Q’ zou oorspronkelijk worden uitgerust met de Rolls-
Royce Tweed dubbele propellerturbine, maar na achttien maanden
ontwerpen werd dit project stopgezet in verband met belangrijker ver-
plichtingen van Rolls-Royce. Fairey deed daarna een voorstel aan
Armstrong Siddeley om twee A.S. Mamba propeller-turbines aan elkaar
te koppelen. In december 1945 werd begonnen met het ontwerp van
de Double Mamba. Deze bestond uit twee aangepaste Mamba A.S.M.3-
motoren met een gezamenlijk vertragingsmechanisme.
Fairey schreef met succes in op een specificatie van de FAA voor een
opsporings- en aanvalsvliegtuig van een tweepersoonsonderzeeboot. Op
12 augustus 1946 kreeg Fairey een contract voor twee prototypes. Con-
current Blackburn kreeg een contract voor drie prototypes, maar een van
deze toestellen, de Y.A.5, moest worden uitgerust met een Napier Naiad
propellerturbine. Toen de ontwikkeling van deze motor werd stopgezet,
werd de Y.A.5 omgebouwd tot Y.B.1 met een Double Mamba als kracht-
bron. De andere twee prototypes (Y.A.7 en Y.A.8) kregen Rolls-Royce
Griffon 56 zuigermotoren en werden gebruikt om vliegervaring op te
doen, terwijl de Y.B.1 werd gebouwd. Uiteindelijk werd het Blackburn-
toestel niet gekozen door de FAA.
FAIREY KRIJGT DE OPDRACHT
Het prototype van de ‘Q’ voltooide zijn eerste vlucht op 19 september
1949. Een van de voordelen van de Gannet was dat je een van de twee
motoren uit kon zetten met de propeller in vaanstand, zonder dat dit tot
asymmetrisch vlieggedrag leidde. Met slechts een van de twee motoren
in gebruik was de actieradius beduidend groter en waren de onder-
houdskosten een stuk lager. De Double Mamba liep zowel op kerosine
en turbinebrandstof als op dieselolie. De Gannet was het eerste Britse
vliegtuig in de FAA dat alle bewapening in zijn bommenruim kon mee-
voeren, met uitzondering van raketten.
De Fairey Gannet was het eerste vliegtuig van de Fleet Air Arm (FAA) dat de opsporings- én de aanval s-
taken tegen onderzeeërs in één vliegtuig verenigde. Het was ook het laatste van duizenden Fairey vlieg-
tuigen die operationeel bij de Royal Navy vlogen. Pas zestien jaar na de vlucht van het eerste prototype
werd het eerste squadron met Gannets uitgerust.
FAIREY GANNET
HISTORIE Door: Thijs Postma – Foto’s: collectie Postma
