Pagina 26 van: Piloot en Vliegtuig Editie 02-2020

26 PILOOT EN VLIEGTUIG FEBRUARI 2020

die mensen lid van de NVAV en begeleidde hen (vaak per fax) bij de
bouw van hun toestel. Verschillende mensen vliegen daar nog steeds
mee. Want die Pelicans zijn heel taai.”
Daarna volgden de import, bouw en verkoop van twee Lancair 360’s en
vervolgens vijf Glasair Sportmans. Dat laatste spoor bloedde echter dood
toen de fabriek uit het Amerikaanse Arlington overging in Chinese handen.
De enige herinnering aan die periode is een bij Friesland Aviation gestalde
nieuwe Sportsman 2+2 die werd overgenomen van een Franse klant. Dat
toestel was in Amerika gebouwd en was in een container onderweg naar
Nederland toen de klant overleed, waarna het Lycoming O-390 aangedre-
ven toestel door Friesland Aviation werd overgenomen. Dit splinternieuwe
toestel met 0 uren op de teller staat inmiddels te koop op Drachten.

SLING TSI
Koonstra ontdekte ruim vier jaar geleden tijdens een bezoek aan de EAA
Venture in Oshkosh de vliegtuigen van de Zuid-Afrikaanse The Aircraft
Factory (TAF). En die spraken hem direct aan. TAF heeft momenteel een
Sling-productlijn met een Italiaans ogende tweezitter, een LSA (600 kg
MTOW), een vierzitter met 115 pk sterke turbocharged Rotax 914 UL-
aandrijving en de eveneens vierzits TSi met een 141 pk sterke Rotax
915iS voor het brandschot. Na een hernieuwde kennismaking werden in
2018 met TAF-directeur Mike Blyth de eerste afspraken gemaakt, waarna
voor het nieuw opgerichte Frisian Air het Europese importeurschap be-
gin 2019 werd bezegeld met een eerste bestelling van twee Slings in de
vorm van fast build TSi bouwkits.
“Van dat laatste model verwacht ik het meest”, zegt Koonstra. “Want dat is
een vierzitter die op autobenzine loopt en een hele goede performance

INDUSTRIE Door: Ruud Vos – Foto’s: Leendert Maarleveld

Deze TSi met Rotax 915 iS moet al in maart 2020 vliegen.Het Rotax 915 iS-blok levert 141 pk.

heeft. Er zijn meer dan genoeg tweezitters te koop, dus dat is een markt
waarin sprake is van heel erg veel concurrentie. Maar er zijn amper betaal-
bare vierzitters zodat deze kitvariant eigenlijk als geroepen komt.”
Wat dat betreft lijkt die TSi een schot in de roos. Zo zijn niet alleen al in de-
cember 2019 tien TSi-kits in Amerika geleverd, maar heeft Frisian Air er zelf
inmiddels ook al vier verkocht, waaronder twee gewone en twee fast build
kits. De vraag naar die TSi is wereldwijd momenteel zelfs zo groot dat TAF
een tweede productielijn heeft moeten openen. Mogelijk dat daarop ook de
nieuwe hoogdekker zal worden gebouwd die in de loop van dit jaar tijdens
de EAA Venture 2020 door TAF zal worden gepresenteerd.

HOGE KWALITEIT
“We fotograferen de bouw stap voor stap zodat andere bouwers daar in
de toekomst wat aan kunnen hebben,” zegt Koonstra die samen met
zoon Wilmer de eerste TSi bouwt. “Wat ons direct vanaf het begin op-
viel, was de hoge kwaliteit van dit Zuid-Afrikaanse product. En dat voor
zowel de bouwbeschrijving als de afwerking van de onderdelen. Want
alle tekeningen zijn heel compleet en alles is keurig in 3D beschreven,
terwijl alle onderdelen gecertificeerd en gestempeld zijn. Het meeste
wijst zich daarbij vanzelf: zakje open, boek erbij en monteren maar.
Doordat de bouwkit met behulp van CNC is vervaardigd, past alles heel
precies en heb je niet veel speciaal gereedschap nodig.”
Hoewel de TSi een technisch complex vliegtuig is met onder meer voor-
en achterverwarming en verplaatsbare stoelen, is ook hier de afwerking
om door een ringetje te halen: “Die stoelen zijn een kwestie van de
frames ‘poppen’ en vervolgens de ronduit schitterende stoelhoezen er
overheen schuiven. Dat scheelt enorm veel tijd.”
Vergeleken met vroeger is de bouwcomplexiteit daardoor verschoven
van romp en vleugels naar avionica. Maar ook hier neemt TAF de bou-
wers veel werk uit handen. De leren panels worden af fabriek geleverd
met voorgeboorde uitsparingen voor de door een koper geselecteerde
avionica. Daar worden vervolgens door TAF de bijbehorende kabelbo-
men met stekkers bij geleverd die vooraf in de Afrikaanse fabriek zijn ge-
test, zodat de bouwer zich kan concentreren op het aansluiten van de
stekkers en het opbinden van die kabelbomen.

SAMEN BOUWEN?
Koonstra: “Veel mensen denken dat zelf bouwen te duur is en daarom
niet voor hen is weggelegd. Of ze denken dat ze het niet kunnen, waar-
na ze afhaken. En dat is eigenlijk best wel jammer. Want waarom zou je
niet met z’n tweeën of zelfs met meer gelijkgestemden een toestel bou-
wen? Je hebt dan niet alleen een eigen vliegtuig, maar ook nog eens ge-
deelde kosten. De praktijk in de ‘ready to fly’ wereld met bijvoorbeeld

Ooit werden vijftien Ultravia Pelicans verkocht… (Foto: Friesland Aviation)

24-25-26-27_frisianair.indd 26 21-01-20 12:01